درمان یبوست کودکان
معمولاً کودکان زیاد دچار یبوست می‌شوند. هنوز بسیاری از والدین به دنبال توصیه‌های پزشکی برای رفع این مشکل در کودکان خود هستند. یبوست، عدم اجابت به موقع مزاج (حرکات روده) یا سخت بودن دفع مدفوع است. برخی کودکان هر چند روز یک مرتبه مدفوع خود را دفع می‌کنند. شما باید بیماری که در آن مدفوع به سختی دفع شده یا دفع مدفوع بیش از سه روز یک مرتبه می‌شود را درمان کنید.
یبوست کودکان چیست؟
یبوست در کودکان یک بیماری است که دران:
- کودک کمتر از دو بار در هفته دفع مدفوع می‌کند
- حرکات روده با مدفوع سخت، خشک و کم، دردناک بوده و باعث دشواری در دفع مدفوع می‌شود.
در بیشتر موارد، یبوست در کودکان به مدت کوتاهی اتفاق می‌افتد و خطرناک نیست.
یبوست در کودکان چقدر شیوع دارد؟
تقریباً ۵ درصد از مراجعات به متخصصین اطفال به دلیل یبوست است. حدود ۲۵ درصد از کودکان مبتلا به رفلاکس معده به یبوست مبتلا هستند.
علل
یبوست در بیشتر موارد زمانی اتفاق می‌افتد که مواد زائد یا مدفوع به آرامی در دستگاه گوارش حرکت می‌کنند و به همین دلیل خشک و سخت می‌شوند. عوامل متعددی وجود دارند که باعث می‌شوند کودک به یبوست مبتلا شود، برخی از آنها عبارتند از:
- خود را نگه داشتن: کودک شما ممکن است در زمانی که نیاز به اجابت مزاج دارد خود را نگه دارد زیرا از توالت رفتن می‌ترسد یا نمی‌خواهد بازی خود را قطع کند. برخی از کودکان زمانی که در منزل نیستند خود را نگه می‌دارند زیرا آنها در استفاده از توالت عمومی راحت نیستند.
- مسائل مرتبط با آموزش توالت رفتن: اگر شما زودتر از موعد مقرر به کودک خود مسائل مربوط به توالت رفتن را آموزش دهید، ممکن است کودک سرکشی کرده و مدفوع خود را نگه دارد.
- تغییر در رژیم غذایی: در صورتی که کودک به اندازه کافی میوه و سبزیجات سرشار از فیبر یا مایعات نخورد ممکن است دچار یبوست شود.
- تغییر در عادات جاری. هر تغییری در عادات جاری کودک مانند مسافرت، گرمای هوا یا استرس می‌تواند بر عملکرد روده‌ها تأثیر داشته باشد.
- داروها: برخی داروهای ضدافسردگی و داروهای دیگر ممکن است باعث ایجاد یبوست در کودک شود.
- آلرژی نسبت به شیر گاو: حساسیت به شیر گاو یا مصرف مقادیر زیاد محصولات لبنی (پنیر و شیر گاو) در برخی موارد ممکن است باعث یبوست کودکان شود.
- سابقه فامیلی: کودکانی که یک از اعضای خانواده آنها سابقه ابتلا به یبوست داشته بیش از سایرین در معرض ابتلا به یبوست قرار دارند که ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا محیطی باشد.
- بیماری: به ندرت، یبوست در کودکان نشان‌دهنده ناهنجاری‌های آناتومیک، مشکلات متابولیسمی یا مشکلات گوارشی و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر است.
علائم
برخی علائم یبوست در کودکان عبارتند از:
- اجابت مزاج کمتر از ۳ مرتبه در هفته
- مدفوع سخت و خشک که به سختی دفع می‌شود.
- مدفوع با قطر زیاد که باعث انسداد توالت می‌شود.
- درد در زمان دفع مدفوع
- درد شکم
- باقی ماندن آثار مایع مدفوع مانند گل در لباس زیر کودک نشان دهند بازگشت مدفوع به رکتوم است
- وجود خون روی سطح مدفوع سخت شده
عوارض
یبوست ممکن است باعث ابتلا به برخی بیماری‌ها و عوارض مانند درد و فشار مدفوع، شقاق مقعد یا پرولاپس رکتوم شود.
- فشار مدفوع: فشار مدفوع زمانی ایجاد می‌شود که مدفوع سخت باعث فشار بر روده و مقعد کودک شده و در نتیجه فشار طبیعی کولون قادر به دفع مدفوع به سمت خارج از بدن نیست.
- شقاق مقعد: شقاق مقعد یک پارگی کوچک در مقعد بوده که ممکن است باعث خارش، درد یا خونریزی شود.
- پرولاپس رکتوم: پرولاپس رکتوم زمانی اتفاق می‌افتد که رکتوم کودک بیفتد و از مقعد او بیرون بزند. پرولاپس رکتوم در کودکان کشورهای توسعه‌یافته شایع نیست. یکی از دلایل ابتلا به پرولاپس رکتوم، زور زدن کودک در هنگام دفع مدفوع است. پرولاپس رکتوم ممکن است باعث نشت ماده خلطی از مقعد کودک شود.
تشخیص
برای یافتن علت یبوست کودک، پزشک سوابق پزشکی را بررسی کرده و معاینات فیزیکی لازم را انجام می‌دهد. در خلال معاینات بالینی، پزشک به صداهای روده گوش داده و شکم کودک را برای موارد زیر بررسی می‌کند.
- تورم
- حساسیت به لمس
- توده‌ها یا برآمدگی‌ها
معاینات فیزیکی شامل معاینه مقعد هم می‌شود. پزشک پس از پوشیدن دستکش، انگشت خود را روغن زده و در مقعد کودک می‌کند تا حساسیت، انسداد یا خون را در آن بررسی کند. ممکن است پزشک دستور انجام عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس و آزمایش خون را برای تأیید تشخیص بدهد.
درمان
والدین یا پرستار کودک غالباً می‌توانند کودک را در منزل درمان کنید. به هر حال، در صورتی که این اقدامات درمانی مؤثر واقع نشوند باید به پزشک مراجعه کرد. درمان یبوست کودکان شامل تغییرات غذایی، تغییرات رفتاری و تنقیه یا استفاده از مسهل می‌شود.
تغییر در غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه
کودک باید مقادیر زیادی آب و مایعات مانند آبمیوه و سبزیجات و سوپ بخورد تا فیبرهای موجود در برنامه غذایی او بهتر کار کنند. این تغییرات باید باعث شود که مدفوع کودک طبیعی‌تر و منظم‌تر شود. پزشک می‌تواند با ارائه یک برنامه غذایی مناسب سرشار از فیبر به شما در درمان کودک مبتلا به یبوست کمک کند. کودکان ۱ تا ۱۸ سال متناسب با سن و جنسیت باید ۱۴ تا ۳۱ گرم فیبر در روز مصرف کنند.
تغییرات رفتاری
تغییر در الگوها و رفتارهای کودک در مورد اجابت مزاج می‌تواند به درمان یبوست کمک کند. شما می‌توانید با انجام اقدامات زیر به کودک کمک کنید:
- ترغیب کودکان بزرگ‌تر به اجابت مزاج پس از خوردن غذا به عنوان یک قاعده و روال
- استفاده از سیستم جایزه دهی در زمانی که کودک به طور منظم توالت می‌رود.
- آسان گرفتن آموزش کودک در هنگامی که به یبوست مبتلا شده است.
تنقیه و مسهل
برخی از کودکان برای درمان یبوست باید تنقیه شوند در بیشتر موارد، پزشک استفاده از تنقیه را توصیه می‌کند. روده کودک باید با آب مخصوص تنقیه یا مسهل با استفاده از یک بطری مخصوص به کودک در دفع مدفوع کمک می‌کند، تمیز شود. پزشک ممکن است داروهای مسهل را برای کودک تجویز نماید تا اجابت مزاج در او به حالت طبیعی بازگردد. مسهل‌ها روده را تمیز کرده و به کودک در دفع مدفوع کمک می‌کنند. زمانی که کودک بهبود یافت، پزشک مصرف مسهل را قطع می‌کند. اگر شما مصرف مسهل را زودتر از زمان مقرر قطع کنید، کودک دوباره به یبوست دچار می‌شود.
درمان
پزشک می‌تواند عوارض یبوست در کودک را درمان کرده یا توصیه‌های لازم را در این زمینه انجام دهد. فشار مدفوع، شقاق مقعد و پرولاپس رکتوم روش‌های درمانی متفاوتی دارند.
فشار مدفوع
برای درمان فشار مدفوع در کودک زیر ۲ سال به پزشک مراجعه کنید. برای کودکان ۲ ساله و بزرگ‌تر، شما باید فشار مقعد را با استفاده از روغن‌های معدنی خوراکی یا با استفاده از تنقیه کاهش دهید. متخصص اطفال ممکن است کودک را در مطب ویزیت و درمان کند. پزشک ممکن است با پوشیدن دستکش و چرب کردن انگشت، مدفوع سفت شده را از بدن کودک خارج کند.
شقاق مقعد
شما می‌توانید به روش زیر شقاق مقعد کودک را درمان کنید:
- ایجاد تغییر در رژیم غذایی برای پیشگیری از یبوست
- استفاده از کرم‌های بیحس کننده بدون نیاز به نسخه پزشک برای بیحس کردن ناحیه مقعد و شل کردن عضلات آن
- استفاده از روان کننده‌های مدفوع
- استفاده از وان آب گرم برای تسکین ناحیه دردناک
پرولاپس رکتوم
پزشک در مطب قادر به درمان پرولاپس رکتوم است. وی این کار را به صورت دستی و با فشار دادن رکتوم به سمت عقب و در مقعد کودک انجام می‌دهد. کمک به کودک در درمان یبوست و پیشگیری از بروز آن بهترین روش برای درمان پرولاپس رکتوم است.
