ریسه رفتن در کودکان و نوزاد:علل و درمان

ريسه رفتن زمانی اتفاق می‌افتد که تنفس كودك برای مدتی کوتاه، از چند ثانیه تا چند دقیقه متوقف می‌گردد. حملات ريسه ممكن است به‌طور روزانه يا تنها گاه‌گاهی رخ دهند. كودكانی كه حملات ريسه را تجربه می‌کنند به‌طورمعمول پيش از ۱۸ ماهگی با اولين حمله مواجه شده‌اند، اگرچه ريسه رفتن می‌تواند گاهی از ۶ ماهگی نيز آغاز شود. ريسه رفتن اغلب در حدود ۲ سالگی كودك اتفاق می‌افتد و به‌طورمعمول زمانی كه کودک پنج یا شش‌ساله می‌شود، پایان می‌یابد. ممکن است تصور كنيم که كودك به‌طور عمد نفس خود را حبس كرده است، اما واقعيت اين است كه او کنترلی بر اين رفتار ندارد. به‌عنوان پدر و مادر، ممكن است تماشاییحملات ريسه در كودك برای شما رعب‌انگیز باشد، اما اين حملات نسبتاً بی‌ضرر بوده و آسیبی بلندمدت بر جای نمی‌گذارند. کودکی كه به حملات ريسه دچار می‌شود، در عرض چند دقيقه رنگ طبیعی، سطح هوشياری و الگوی تنفسی خود را مجدداً بازیابیمی‌کند. در اغلب موارد، حملات ريسه قابل پیش‌بینی بوده و حتی با شناسایی محرک‌ها قابل‌پیشگیری می‌باشد. كودكان معمولاً در سنين ۵ يا ۶ سالگی از اين حملات رهایی می‌یابند.

علل

ريسه رفتن می‌تواند ناشی از يك تغيير در الگوی معمول تنفس، کاهش سرعت ضربان قلب و یا ترکیبی از هر دو باشد. این واکنش‌ها ممکن است به‌واسطه درد یا احساسات شديد مانند ترس یا سرخوردگی ایجاد شوند. علت اصلی ريسه رفتن هنوز شناخته‌شده نيست. یک‌سوم کودکانی که به حملات ريسه دچار می‌شوند، دارايی سابقه خانوادگی هستند. در برخی از کودکان، ريسه رفتن ممكن است به کم‌خونی یا فقر آهن مرتبط باشد، وضعیتی که در آن بدن قادر به توليد تعداد نرمال گلبول‌های قرمز خون نمی‌باشد. اکثر کودکانی كه ريسه رفتن را تجربه می‌کنند، از هیچ‌گونه مشکل اساسی جدی رنج نمی‌برند. کودکانی كه حملات ريسه را تجربه می‌کنند، به صرع مبتلا نمی‌باشند. ازآنجایی‌که حملات ريسه از جهاتی با حملات تشنج شباهت دارد، اغلب اين دو عارضه اشتباه گرفته می‌شوند.

انواع ريسه کودک

ریسه‌ها ازلحاظ علت و ویژگی‌ها متفاوت می‌باشند.

• ريسه كبود شونده (سيانوتيك‌) زمانی اتفاق می‌افتد كه تنفس كودك متوقف‌شده و رنگ چهره او كبود می‌گردد. اين نوع از حملات ريسه اغلب به‌واسطه محرکی كه موجب ناراحتی كودك می‌گردد، مانند تربيت كردن، ايجاد می‌شود. كودك در حين گريه كردن نفس خود را بيرون می‌دهد (بازدم) و سپس برای مدتی ديگر قادر به نفس كشيدن نمی‌باشد. والدینی كه شاهد حملات ريسه کبود شونده در كودكان خود بوده‌اند، دقیقاً می‌دانند كه حمله بعدی چه زمانی رخ می‌دهد زيرا چهره كودكشان به‌آرامی به سمت كبودی تغيير رنگ می‌دهد.
• ریسه‌های رنگ‌پریده (Pallid)شيوع كمتری داشته و قابليت پیش‌بینی آن‌ها كمتر می‌باشد، زيرا پس از يك ترس يا تكان ناگهانی (مانند ترساندن كودك از پشت) در كودك اتفاق می‌افتد. برخلاف ریسه‌های کبود شونده، كودك در طول حمله ريسه دچار رنگ‌پریدگی شده و رنگ چهره او تقریباً سفيد می‌شود.
  هر دو نوع ريسه به توقف تنفس كودك و در مواردی از دست دادن هوشياری او برای بيش از يك دقيقه منتهی می‌شود. در موارد شدید، کودک ممکن است دچار تشنج شود. تشنج به ايجاد آسيب بلندمدت و يا قرار دادن كودك در معرض خطر اختلال تشنج منجر نمی‌گردد. .

در هنگام شيوع حملات ريسه کودک چه اقداماتی انجام دهيم؟

در اكثر مواقع، نيازیبه اقدام شما در طول حمله ريسه نمی‌باشد. كودك بايد در وضعيت خوابيده باقی بماند تا حمله ريسه پايان يابد.
چنانچه كودك برای مدتی كوتاه بی‌هوش شد،‌ خونسرد باشيد و:

• دهان كودك خود را چك كنيد تا از عدم وجود غذا يا شیئی كه می‌تواند در زمان به دست آوردن مجدد هوشياری كودك او را در معرض خطر خفگی قرار دهد، اطمينان حاصل نماييد.
• چنانچه كودك شما دچار تشنج شد، تمام وسایل یا اشياء‌ را از دسترس او خارج كنيد.

كودكان مبتلابه حملات ريسه به‌طورمعمول در عرض يك دقيقه شروع به نفس كشيدن می‌کنند.

چه زمانی به پزشك مراجعه كنيم؟

اگر كودك شما برای اولين بار به حمله ريسه دچار شده است، به پزشك مراجعه نماييد. اگرچه حملات ريسه مضر نيستند، اما توصيه می‌شود كه كودك توسط پزشك معاينه شود. پزشك می‌تواند تشخيص دهد كه آيا كودك واقعاً به حمله ريسه دچار شده و يا با عارضه پزشکی مشابهی مواجه گشته است. حملات ريسه واکنشی غیرارادی به احساسات شديد (مانند عصبانیت، ترس یا ناامیدی) هستند و اغلب در كودكان سالم رخ می‌دهد. ازآنجایی‌که ريسه رفتن واکنشی غیرارادی می‌باشد (به‌طور عمد انجام نمی‌شود)، يك اختلال رفتاری محسوب نمی‌گردد. پزشک می‌تواند به والدین کمک کند تا بدانند که چه محرکی موجب حملات ريسه در فرزندشان می‌شود، چگونه از شيوع حملات بعدی پيشگيری كنند، و در صورت وقوع چه اقداماتی انجام دهند. گا۸هی کم‌خونی فقر آهن موجب شيوع حملات ريسه در كودكان می‌گردد. بنابراين پزشك ممكن است برای بررسی کم‌خونی آزمايش خون را تجويز نمايد. درمان کم‌خونی می‌تواند به كاهش تعداد شيوع حملات ريسه كمك كند.

تشخيص

پزشك به‌منظور رد علت جسمی ريسه رفتن، كودك شمارا مورد معاينه قرار می‌دهد. هم‌چنین به‌منظور بررسیکم‌خونی آزمايش خون را تجويز می‌نماید، زيرا حملات ريسه در كودكان مبتلابه فقر آهن شيوع بيشتری دارد. به‌علاوه ممكن است يك تست قلب (مانند نوار قلب) از كودك شما گرفته شود تا اطمينان حاصل گردد كه قلب كودك در حملات ريسه درگير نمی‌باشد، يا آزمایشی به‌منظور تشخیص اختلال در فعالیت الکتریکی مغز (نوار مغزی)‌ برای بررسی احتمال تشنج تجويز می‌گردد.

درمان

درمان خاصی لازم نیست. درمان ضد صرع مؤثر نبوده و به‌ندرت توصیه می‌شود. مکمل آهن خوراکی ممکن است در کاهش تعداد و شدت حملات ريسه نقش داشته باشد، به‌ویژه اگر كودك (کودکان نو پا) به کم‌خونی فقر آهن مبتلا باشد، اما استفاده متداول از آن هنوز در دست بررسی می‌باشد. درمان کم‌خونی، در صورت وجود، اغلب تعداد حملات ريسه كه منجر به بيهوشی كودك می‌شود، را كاهش می‌دهد. نظارت و محافظت از آسیب به‌طورکلی تمام آن چيزی است كه بايد در طول حملات ريسه انجام گردد.
مهم‌ترین وظيفه والدین ممانعت از تشديد حملات ريسه می‌باشد. اطمینان حاصل کنید که فرزند شما به ميزان كافی استراحت می‌کند. به ايجاد احساس امنیت در كودك خود كمك كنيد و به کاهش و مدیریت سرخوردگی آن‌ها بپردازيد. ممانعت از رفتار با كودك به شیوه‌ای خاص يا متفاوت از خواهرها و برادرها و كودكان ديگر از اهميت بسياری برخوردار است. اختلالات رفتاری می‌تواند به طولانی شدن دوره زمانی حملات ريسه منجر شده و باری بيش از يك حمله ريسه را بر دوش خانواده‌ها تحميل نمايد. یک برنامه اصلاح رفتاری ممکن است کمک‌کننده باشد. در اين مورد از پزشك مشاوره بگيريد.

پيشگيری از حملات ريسه در آينده

با بالغ شدن كودكان و بهبود مهارت‌های مقابله‌ای در آن‌ها، حملات ريسه به‌طورمعمول متوقف می‌گردند. اما درعین‌حال، والدين ممكن است با چالشی بزرگ‌تر از حملات ريسه مواجه گردند: يافتن راه‌هایی برای تربيت کودک به گونه‌ای كه حمله ريسه ديگری را در پی نداشته باشد.
پزشک می‌تواند در يافتن استراتژی‌های مقابله‌ای برای شما و كودكتان به شما كمك كند. سعی كنيد رفتارهای شما به بدخلقی و لجبازی منتهی نگردد. كودكان به محدودیت‌ها و دستورالعمل‌هایی نياز دارند تا به ايجاد احساس امنيت و انعطاف‌پذیری احساسی در آن‌ها كمك كند.
با به‌کارگیری تجربه، شجاعت، و توصیه‌های پزشك، شما می‌توانيد راهكارهای مقابله با حملات ريسه را فراگرفته و محیطی امن و سازمان‌یافته را تا زمان رهایی كودك خود از اين حملات ايجاد نماييد.