سندرم نوزاد لرزان
سندرم نوزاد لرزان یک آسیب خطرناک مغزی است که به دلیل تکان‌های شدید نوزاد ایجاد می‌شود. نام دیگر این بیماری سر درد شدید است. این عارضه ممکن است باعث یک یا دو حرکت شدید یا آسیب‌دیدگی‌های خطرناک برای کودک خردسال شود. نوزادان مغز نرمی دارند و عضلات گردن آنها نیز ضعیف است. همچنین عروق خونی آنها نیز ظریف است. لرزاندن و تکان دادن کودک ممکن است باعث شود که مغز او مکرراً به جمجمه برخورد کند. این ضربه باعث کبودی مغز، خونریزی در مغز و تورم یا التهاب مغزی می‌شود. آسیب‌دیدگی‌های دیگر ممکن است شامل شکستگی استخوان و آسیب‌دیدگی چشم‌ها، ستون فقرات و گردن نوزاد شود. کودکان تا ۵ سالگی ممکن است به سندرم نوزاد لرزان مبتلا شوند و متوسط سن ابتلا به این سندرم، ۳ تا ۸ ماهگی است. به هر حال، بالاترین نرخ ابتلا به این بیماری در میان نوزادان و نوپایان ۶ تا ۸ هفتگی است که نوزاد بیشتر گریه می‌کند.
علل
عضلات گردن نوزادان ضعیف است و غالباً به سختی می‌تواند سر سنگین آنها را نگه دارد. اگر کودک با شدت تکان بخورد ممکن است مغز آسیب‌پذیر او داخل جمجمه به سمت عقب و جلو حرکت کند. این تکان‌ها باعث کبودی، تورم و خونریزی می‌شود. سندرم نوزاد لرزان معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که والدین یا پرستاران به دلیل عصبانیت و خستگی و به دلیل این که گریه کودک متوقف نمی‌شود، کودک را به شدت تکان می‌دهند. سندرم نوزاد لرزان معمولاً به دلیل تکان دادن نوزاد روی زانو، زمین خوردن‌های جزئی و حتی زمین خوردن‌های شدید در هنگام بازی اتفاق نمی‌افتد.
علائم و نشانه‌ها
در بسیاری از موارد سندرم نوزاد لرزان، طول مدت و شدت لرزش، تعداد دفعات تکان خوردن و ضربه‌های احتمالی دز این تکان‌ها می‌تواند بر شدت آسیب‌دیدگی نوزاد تأثیر داشته باشد. در موارد شدیدتر، کودکان ممکن است با حالت بیهوشی به مرکز فوریت‌های پزشکی برسند و دچار تشنج یا شوک شوند اما در بسیاری از موارد در صورتی که این علائم شدید در کودک دیده نشود به پزشک یا اورژانس مراجعه نمی‌شود. در موارد خفیف‌تر کودکی که به این سندرم مبتلا شده است ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- لتارژی
- عصبی بودن
- استفراغ
- اختلال در مکیدن یا بلع
- بی‌اشتهایی
- نخندیدن یا صحبت نکردن
- سخت شدن
- تشنج
- سخت نفس کشیدن
- سیانوز به دلیل کمبود اکسیژن
- هوشیاری متغیر
- نابرابر بودن اندازه مردمک چشم
- ناتوانی در بالا نگه داشتن سر
- ناتوانی در متمرکز کردن چشم یا ردگیری شی متحرک
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که فکر می‌کنید که ممکن است کودک شما در اثر تکان خوردن شدید آسیب دیده باشد باید به پزشک مراجعه کنید. کودک را نزد پزشک برده یا به نزدیک‌ترین مرکز مراقبت‌های فوری مراجعه کنید. با انجام به موقع اقدامات پزشکی می‌توانید جان کودک خود را نجات داده یا از بروز بیماری‌ها و مشکلات خطرناک بعدی پیشگیری کنید. پزشک ممکن است لازم بداند که از لحاظ قانونی بدرفتاری با کودک را به مراکز ذیربط گزارش دهد.
عوارض جانبی
کودکانی که به شدت تکان خورده باشند ممکن است به مشکلات بلندمدت خطرناکی دچار شوند. در صورتی که اقدامات درمانی به موقع انجام شود ممکن است بتوان از بروز عواقب بعدی جلوگیری کرد. برخی از این عواقب و عوارض عبارتند از:
- آسیب‌دیدگی‌های دائمی مغزی
- فلج شدن (به دلیل آسیب‌دیدگی نخاع)
- نابینایی
- ناشنوایی
- فیتز (تشنج)
- شکستگی استخوان‌ها
- اختلالات رشد
- مرگ
به طور کلی، در حدود ۲۰ درصد از کودکان مبتلا به سندرم نوزاد لرزان فوت کرده و ۳۰ تا ۶۰ درصد آنها نیز از آسیب‌دیدگی‌های جزئی تا شدید رنج خواهند برد.
تشخیص
ممکن است نیاز باشد که کودکی که به شدت تکان داده شده یا تکان خورده است توسط چندین متخصص مورد معاینه قرار گیرد و همچنین کارشناسان بدرفتاری با کودکان نیز آنها را معاینه نمایند. برخی از آزمایش‌هایی که برای تشخیص آسیب‌دیدگی‌ها به کار برده می‌شوند عبارتند از:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن): در سی تی اسکن از اشعه ایکس برای تصویربرداری از مغز کودک استفاده می‌شود. این آزمایش تصویری به مشخص شدن آسیب‌دیدگی‌هایی که نیاز به مداخلات سریع پزشکی دارند کمک می‌کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): درام آر آی از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تصویربرداری از مغز کودک استفاده می‌شود. از آنجا که ام آر آی به دلیل لرزان بودن کودکان به سختی انجام می‌شود معمولاً باید یکی دو روز پس از آسیب‌دیدگی انجام شود.
- بررسی اسکلتی: تعدادی عکس از اسکلت توسط اشعه ایکس گرفته می‌شود. این عکس‌ها ممکن است از بازوها، دستان، پاها، ستون فقرات، دنده ا و جمجمه گرفته شوند. ممکن است این عکس‌ها برای تشخیص شکستگی‌های تصادفی یا هدفمند نیز گرفته شود و شکستگی‌های قبلی را نیز نمایان کند.
- معاینه چشم: در معاینه چشم، نابینایی یا آسیب‌دیدگی‌های چشم مورد معاینه قرار می‌گیرند.
- آزمایش خون: برخی اختلالات متابولیسمی یا ژنتیکی، همچنین اختلالات خونی و لخته شدن خون ممکن است علائمی شبیه به سندرم نوزاد لرزان داشته باشند. با انجام آزمایش خون می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری‌ها را رد کرد.
متناسب با شدت آسیب‌دیدگی، ممکن است نیاز باشد که کودک در بخش مراقبتی اطفال تحت نظارت قرار گیرد.
اقدامات درمانی
در صورتی که احتمال دادید که کودک به سندرم نوزاد لرزان مبتلا شده است باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. ممکن است تنفس برخی از نوزادان در هنگام لرزیدن قطع شود. در این صورت احیاء قلب و عروق تا زمان رسیدن آمبولانس می‌تواند به بازگشت تنفس کودک کمک کند. در برخی موارد، ممکن است نوزاد پس از لرزش استفراغ کند. برای پیشگیری از خفگی، به آرامی کودک را به پهلو بچرخانید. حتماً باید همه قسمت‌های بدن را به طور همزمان بچرخانید. در صورتی که کودک دچار آسیب‌دیدگی نخاعی شده باشد، این روش باعث کاهش احتمال افزایش آسیب‌دیدگی‌های نخاعی در او می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که در این شرایط کودک را بلند نکنید یا به او چیزی برای خوردن یا آشامیدن ندهید. دارویی برای درمان سندرم نوزاد لرزان وجود ندارد. در موارد شدید، ممکن است برای درمان خونریزی مغزی نیاز به انجام عمل‌های جراحی باشد. این عمل‌ها شامل قرار دادن شانت یا لوله باریک برای کاهش فشار یا تخلیه خون و مایعات اضافی درون سر می‌شود. عمل جراحی چشم نیز ممکن است برای برداشتن خون قبل از آسیب‌دیدگی دائمی به بینایی نیاز باشد.
پیشگیری
سندرم نوازد لرزان قابل پیشگیری است. شما نباید تحت هیچ شرایطی کودک خود را به شدت تکان دهید. هنگامی که نمی‌توانید گریه کودک خود را متوقف کنید ممکن است به راحتی عصبی و ناامید شوید. به هر حال، گریه کردن یک رفتار طبیعی در نوزادان است و لرزاندن و تکان دادن آنها واکنش مناسبی نیست. شما باید حتماً روشی برای کاهش استرس خود در زمانی که کودک برای مدت طولانی گریه می‌کند بیابید. اگر فکر می‌کنید که در این شرایط کنترل خود را از دست می‌دهید از دوستان یا اعضای خانواده خود کمک بخواهید. برخی برنامه‌های بیمارستانی نیز وجود دارد که به شما در مورد چگونگی واکنش به گریه نوزاد و مدیریت استرس آموزش می‌دهند. این برنامه‌ها همچنین به شناسایی و پیشگیری از آسیب‌دیدگی‌های ناشی از سندرم نوزاد لرزان کمک می‌کنند. حتماً مطمئن شوید که اعضای فامیل و پرستاران در مورد خطرات ناشی از سندرم نوزاد لرزان اطلاع کافی دارند.
