دندان درآوردن در کودکان: نشانه‌ها و کاهش درد ناشی از آن
زمانی که اولین نشانه‌های رشد دندان‌های کودک در دهان او پدید می‌آید ممکن است شما غافلگیر شده یا در نهایت از علائم دندان درآوردن نظیر آبریزش از دهان و شب‌بیداری‌ها متوجه آنها شوید. دندان درآوردن در هر کودکی متفاوت است: در برخی از کودکان واقعاً علامتی دیده نمی‌شود در حالی که برخی دیگر از درد در دهان خود رنج می‌برند. با این که زمان دندان درآوردن در هر کودکی متفاوت است اما معمولاً کودکان از حدود ۶ ماهگی شروع به دندان درآوردن می‌کنند. معمولاً دو دندان جلویی پایینی (دندان‌های ثنایای مرکزی) اولین دندان‌هایی هستند که شروع به رشد می‌کنند و به دنبال آنها دو دندان بالا (دندان‌های ثنایای مرکزی بالایی) درخواهند آمد. دندان درآوردن ممکن است دردناک باشد و فرایندی دشوار هم برای کودک و هم برای والدین او باشد زیرا کودکان نوپا ممکن است در زمانی که در حال دندان درآوردن هستند به شدت بی‌قراری و ناآرامی کنند.
دندان درآوردن چیست؟
دندان درآوردن به زمانی گفته می‌شود که دندان‌های شیری کودک شروع به رشد کرده و از لثه وی خارج می‌شوند.
چه زمانی کودک شروع به دندان درآوردن می‌کند؟
علائم دندان درآوردن می‌تواند تا زمانی که دندان به طور کامل دیده شود به مدت دو تا سه ماه طول بکشد. در بیشتر کودکان اولین دندان در سن ۶ ماهگی درمی‌آید البته ممکن است زمان ظاهر شدن سفیدی دندان در دهان در هر کودک متفاوت باشد. در برخی آر کودکان نوپا اولین دندان‌ها ممکن است در سه ماهگی دربیایند در حالی که ممکن است برخی از کودکان تا جشن تولد یک سالگی نیز دندانشان درنیامده باشد.
علائم دندان درآوردن
- جویدن
- آبریزش از دهان
- تغییر در تناوب و میزان شیر خوردن
- گریه کردن
- تحریک‌پذیری و عصبی بودن نوزاد
- بی‌خوابی نوزاد
- از دست رفتن اشتهای نوزاد
- لثه‌های متوزم، قرمز شده و حساس به لمس
- سرفه
- اختلال در خواب
- کاهش اشتها برای خوردن مایعات
- استفراغ
- اسهال
- راش پوستی
- تب بالا
پنج مرحله دندان درآوردن در کودکان
مرحله ۱: (۰ تا ۶ ماهگی)
نوزادان در هنگام تولد، ۲۰ عدد دندان کامل در استخوان فک زیر لثه خود دارند که به آنها دندان‌های شیری گفته می‌شود.
مرحله ۲: (۶ تا ۸ ماهگی)
در این مرحله، اولین دندان‌های درمی‌آیند. دندان‌های جلویی پایین و بالا و دندان‌های ثنایا در حدود ۶ ماهگی شروع به رشد می‌کنند اما علائم و نشانه‌های درد و ناراحتی قبل از ۶ ماهگی ظاهر می‌شوند. قبل از درآمدن دندان‌ها، لبه‌های ناهموار دندان‌ها ممکن است به لثه فشار وارد کنند و در این زمان معمولاً کودکان شروع به جویدن اسباب‌بازی، دست‌ها یا اجسام جامد دیگر می‌کنند. اعمال فشار بر لثه درد را کاهش داده و حواس آنها را پرت می‌کند بنابراین وسایل مناسبی برای جویدن در اختیار نوزاد قرار دهید. احتمالاً در این دوره آبریزش از دهان نوزاد به میزان زیادی افزایش می‌یابد بنابراین استفاده از یک پیش‌بند مناسب برای این که چانه نوزاد خشک بماند می‌تواند مفید باشد. با این کار شکل‌گیری راش پوستی در اطراف دهان و چانه نوزاد که باعث ناراحتی وی می‌شود پیشگیری می‌شود.
مرحله ۳: (۱۰ تا ۱۴ ماهگی)
در این مرحله، دندان‌های آسیا شروع به درآمدن می‌کنند. این دندان‌ها در انتهای دهان در فک‌های بالا و پایین قرار دارند. این مرحله بسیار شبیه به مرحله ۲ است اما والدین باید توجه کنند که در این مرحله آبریزش از دهان، ناراحتی و نیاز به جویدن اجسام جامد بسیار افزایش می‌یابد. همچنین معمولاً در این مرحله اشتهای کودک کاهش می‌یابد و ممکن است به تب و اسهال نیز مبتلا شود. در طول مرحله ۳، ممکن است برنامه خواب کودک نیز مختل شود. متأسفانه، معمولاً در این مرحله هم کودک و هم والدین دچار کم‌خوابی در طول شب می‌شوند. اگر به نظر می‌رسد که درد کودک بسیار شدید است یا کودک ناراحتی غیرطبیعی دارد باید با یک متخصص اطفال مشورت کرده و از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کنید.
مرحله ۴: (۱۶ تا ۲۲ ماهگی)
در این مرحله، دندان‌های نیش (بین دندان‌های آسیا و ثنایای بالا و پایین) شروع به رشد می‌کنند. ملاحظات این دوره نیز مشابه مرحله ۲ و ۳ است و می‌تواند باعث ناراحتی کودک شود.
مرحله ۵: (۲۵ تا ۳۳ ماهگی)
این مرحله برای برخی از کودکان دردناک‌ترین مرحله است. در طول این دوره، دندان‌های آسیای بزرگ شروع به رشد می‌کنند. بسیاری از والدین در این مرحله به کودکان سبزیجات سخت می‌دهند که بجوند که دستورالعمل سالمی هم هست.
دلایل دیر دندان درآوردن
- سوءتغذیه
- عوامل ارثی و ژنتیکی
- کم‌کاری تیروئید
- استئو پتروز یا استخوان مرمری
- ریکیتس
چگونه درد دندان درآوردن را در کودک تسکین دهیم؟
- با یک انگشت تمیز، دستمال مرطوب یا یک پد گاز مرطوب تمیز لثه‌های کودک را ماساژ دهید. فشاری که با این روش‌ها به لثه کودک می‌آید باعث می‌شود که درد او تسکین یابد.
- یک بطری آب کنید تا کودک بمکد. بطری را با شیر یا آبمیوه پر نکنید. مواد شیرین باعث می‌شود که دندان‌ها دچار پوسیدگی شوند.
- استفاده از یک دستمال یا حلقه دندانی سرد نیز می‌تواند درد را به میزان زیادی تسکین دهد. این وسایل را منجمد نکنید. به هر حال، برخورد لثه با اجسام بسیار سرد می‌تواند به لثه و دندان‌ها آسیب وارد کند.
- اگر کودک به اندازه‌ای بزرگ شده که می‌تواند غذاهای جامد بخورد می‌توانید به او غذاهای سفت بدهید تا بجود. سبزیجات سخت مانند خیار یا هویج خرد شده می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد اما به دقت مراقب کودک باشید زیرا ممکن است قطعات خرد شده توسط کودک بلعیده شده و احتمال خفه شدن او وجود دارد.
- آبریزش دهان او را خشک کنید تا از تحریک پوست و ابتلا به راش پوستی پیشگیری شود. برای این کار می‌توانید از یک پیش‌بند یا پارچه در زیر چانه کودک استفاده کنید.
- مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک نیز می‌تواند به کاهش درد کمک کند. قبل از این که هر دارویی به کودک خود بدهید با متخصص اطفال مشورت کنید تا مطمئن شوید که داروی مصرفی برای کودک بی‌خطر و مناسب است. به کودک کمتر از ۲۰ ماهه آسپیرین ندهید زیرا با این که اتفاق نادری است اما ممکن است وی به سندرم ری دچار شود.
- متخصصین اطفال در مورد استفاده از ژل‌های دندان بر روی لثه کودک جهت کاهش درد هشدار می‌دهند. ژل ممکن است باعث شود که گلوی کودک بیحس شود و اختلالاتی در بلع او ایجاد کند. داروهای موجود در ژل نیز ممکن است برای کودک مضر باشند.
