تغذیه مناسب در زمان استفراغ کودکان و نوزادان
استفراغ زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده به سرعت یا با شتاب از طریق دهان برگشت داده شده و تخلیه می‌شود. این کار به دلیل انقباض ناگهانی عضلات معده انجام می‌شود.
بسیاری از چیزهای متفاوت مانند بیماری‌ها، بیماری حرکت، استرس و مشکلات دیگر باعث استفراغ کردن کودک می‌شود. در بیشتر موارد استفراغ کودکان به دلیل آنفولانزای معده که نوعی عفونت دستگاه گوارشی است اتفاق می‌افتد.
علل
علل استفراغ کردن در هر سنی متفاوت است. برای کودکان ممکن است به دلیل ابتلا به عفونت‌های ویروسی، مسمومیت غذایی، بیماری حرکت، پرخوری یا شیر خوردن زیاد، سرفه و بیماری‌هایی که باعث تب بالا در کودک می‌شوند استفراغ کند. به ندرت نیز ممکن است گرفتگی روده باعث استفراغ شود که البته این مورد نادر ممکن است در اوایل دوران نوزادی ایجاد شود.
زمانی که به دلیل اسهال و استفراغ، آب بدن کاهش می‌یابد باید هر چه سریع‌تر کم‌آبی بدن را جبران کرد. معمولاً با نوشیدن مقادیر کمی مایعات به تناوب می‌تواند آب از دست رفته بدن را جبران کرد.
تغذیه مناسب برای درمان استفراغ
استفراغ مکرر باعث التهاب دیواره معده شده و باعث حساسیت بیشتر معده نسبت به غذاهای مورد مصرف می‌شود. خوردن و آشامیدن زیاد باعث ناراحتی معده و کشیده شدن دیواره آن می‌شود. به همین دلیل بیماری و علائم مرتبط با آن تشدید می‌شود؛ بنابراین بهتر است والدین در طول این دوره، غذای کمتری به کودک بدهند.
نوزادان (از زمان تولد تا ۱۲ ماهگی)
- به نوزادان آب معمولی ندهید مگر این که پزشک مقدار مشخصی توصیه کرده باشد. مصرف آب معمولی ممکن است تعادل مواد مغذی را در خون کودک به هم بریزد.
- اگر کودک شما کمتر از ۲ ماه دارد و استفراغ می‌کند (فقط آروغ نمی‌زند بلکه به گونه‌ای استفراغ می‌کند که همه غذا را بیرون می‌دهد) باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
برای کودکان شیرخواره
- اگر کودک شیرخواره شما بیش از یک مرتبه استفراغ می‌کند (فقط آروغ نمی‌زند بلکه همه غذا را بالا می‌آورد) به او در فواصل زمانی کوتاه‌تر (حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه در هر مرتبه) و هر دو ساعت شیر بدهید. زمان شیردهی را با افزایش قدرت تحمل کودک افزایش دهید. اگر کودک هنوز استفراغ می‌کند باید به پزشک مراجعه کنید. اگر کودک ۸ ساعت استفراغ نکرد مادر می‌تواند برنامه شیردهی را مطابق با برنامه قبلی کودک ادامه دهد.
برای کودکانی که شیر خشک می‌خورند
- مقادیر کم اما با تناوب زیاد – حدود ۲ قاشق چای‌خوری (۱۰ میلی‌لیتر) – محلول خوراکی بدون بو را هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با قاشق یا سرنگ دهانی به کودک بدهید. در مورد نوع مناسب محلول با پزشک مشورت کنید.
- کودک بیش از ۶ ماه ممکن است طعم محلول الکترولیت خوراکی معمولی را دوست نداشته باشد. والدین ممکن است محلول‌های طعم دار بخرند یا (فقط برای کودکان بالای ۶ ماه) نصف قاشق چای‌خوری (حدود ۳ میلی‌لیتر) آب‌میوه به هر وعده محلول الکترولیت خوراکی بدون بو اضافه کنند.
- اگر کودک می‌تواند محلول را بیش از دو ساعت در بدن نگه دارد و استفراغ نکند به مرور می‌توان مقدار آن را اضافه کرد. برای مثال، اگر کودک معمولاً حدود ۱۲۰ میلی‌لیتر در هر مرتبه می‌خورد می‌توان به مرور میزان محلول الکترولیت را افزایش داد.
- در برخی موارد کودکانی که بسیار تشنه هستند تلاش می‌کنند که مایعات را به سرعت بنوشند اما نمی‌توانند آن را تحمل کنند. به کودک مقادیر بیش از اندازه معمول از محلول ندهید زیرا ممکن است شکم کودک را تحریک کرده و باعث استفراغ او شود.
- اگر کودک به مدت ۸ ساعت استفراغ نکرد به مرور دوباره به او شیر خشک را بدهید. در ابتدا با مقادیر کم ۳۰ میلی‌لیتر شروع کنید. به تدریج مقدار شیر را تا حد معمول افزایش دهید. اگر کودک می‌تواند غذاهای جامد بخورد، با مقادیر کم شروع به تغذیه کودک کنید. اگر کودک به مدت ۲۴ ساعت استفراغ نکرد والدین می‌توانند مطابق معمول به او غذا بدهند.
کودکان (بزرگ‌تر از ۱ سال)
- هر ۱۵ دقیقه یک مرتبه مقادیر کم مایعات شفاف به کودک بدهید (از مصرف شیر و محصولات تولید شده از شیر پرهیز کنید). والدین می‌توانند در هر مرتبه بین ۲ قاشق چای‌خوری (۱۰ میلی‌لیتر) تا ۲ قاشق غذاخوری (۳۰ میلی‌لیتر) به او مایعات بدهند که مقدار آن به سن کودک و میزان نگهداری مایع در بدن بدون استفراغ کردن بستگی دارد.
- برخی از مایعات شفاف که می‌توان به کودک داد عبارتند از:
o تکه‌های یخ یا جرعه‌های آب
o محلول الکترولیت خوراکی طعم دار یا اضافه کردن نصف قاشق چای‌خوری (حدود ۳ میلی‌لیتر) آب‌میوه (مانند پرتقال، سیب، هلو یا گریپ فوروت) به محلول خوراکی بدون طعم او اضافه کنید
o بستنی یخ‌زده محلول الکترولیت خوراکی
o آبگوشت
o دسرهای ژلاتینی - اگر کودک استفراغ می‌کند با مقادیر کم مایعات (۲ قاشق چای‌خوری یا حدود ۱۰ میلی‌لیتر) شروع کرده و به تدریج مقادیر را افزایش دهید. نباید آب‌میوه و نوشابه به کودک بدهید زیرا هر دوی این مواد ممکن است باعث وخیم‌تر شدن حال کودک شود.
- محلول الکترولیت، آب از دست رفته بدن کودک به دلیل اسهال و استفراغ ناشی از ابتلا به ویروس را جبران می‌کند. اگر والدین به محلول آماده دسترسی ندارند می‌توانند خودشان آن را درست کنند: ۸ قاشق چای‌خوری شکر را با یک قاشق چای‌خوری نمک در یک‌چهارم لیتر آب مخلوط کنید.
- حداقل تا ۱۲ ساعت پس از متوقف شدن استفراغ کودک از غذا دادن به او خودداری کنید. والدین می‌توانند به کودک مایعاتی بدهند که بتواند انرژی از دست رفته او را در مدت بیماری جبران کند. بهترین گزینه شامل ژلاتین، آبگوشت، سوپ و بستنی‌های طعم دار می‌شود.
- کودکان مبتلا به استفراغ مکرر غالباً باید رژیم‌های غذایی مخصوصی را برای کنترل علائم رعایت کنند که شامل موز، برنج، سیب و نوشیدنی‌ها می‌شود. از دادن غذاهایی که پوشش معده را تحریک می‌کنند و باعث افزایش استفراغ می‌شوند پرهیز کنید. بهتر است به او مخلوط‌های غذایی مانند سوپ، سیب‌زمینی آب پز، موز، نان تست، برنج، زنجبیل و شیرینی بدهید.
- اگر استفراغ کودک پس از ۸ ساعت متوقف شد به تدریج غذاهای جامد به او بدهید اما او را مجبور به غذا خوردن نکنید. کودک به والدین خود خواهد گفت که چه موقع گرسنه است. کودک ممکن است مخلوطی از غذاها – بیسکوئیت، زنجبیل، سیب‌زمینی سرخ‌کرده، سوپ‌های ملایم – را برای شروع به او بدهید.
- اگر استفراغ کودک پس از ۲۴ ساعت متوقف شد به تدریج غذای معمول و هر روزی را به او بدهید. نیازی به پرهیز از محصولات تولید شده از شیر نیست مگر این که باعث افزاش استفراغ و اسهال شوند.
