بیماری پنجم (اریتم عفونی) در کودکان: علت و درمان

بیماری پنجم یا اریتم عفونی (اینفکتیوزوم)، عفونت ویروسی واگیردار ملایم تا متوسطی است که در میان کودکان مدرسه، به خصوص در زمستان و بهار شایع می‌باشد. اگرچه بیماری پنجم می‌تواند شباهت به راش‌های پوستی دوران کودکی از جمله سرخچه یا مخملک داشته باشد اما بیماری پنجم معمولاً به گونه‌ای متمایز و با ظهور ناگهانی گونه‌های قرمز روشن شروع می‌شود که در این حالت به نظر می‌رسد به صورت کودک سیلی زده شده است. بیماری پنجم یا اریتما اینفکتیوزوم در نوزادان و بزرگسالان نادر است.
بیماری پنجم سال‌ها پیش نام گذاری شد، زمانی که پنجمین بیماری از شش بیماری شناخته شده‌ی دوران کودکی بود که به صورت راش پوستی ظاهر می‌شدند. دیگر بیماری‌ها شامل سرخجه، سرخک، مخملک، آبله مرغان، بیماری روزئولا اینفانتوم هستند.

دلایل

بیماری پنجم توسط پاروویروس ب ۱۹ ایجاد می‌شود و از طریق ترشحات تنفسی از یک فرد آلوده به فرد سالم انتقال می‌یابد. اریتم عفونی معمولاً خفیف است. این بیماری از طریق خون یا از طریق قطرات تنفسی که با سرفه یا عطسه کردن فرد آلوده وارد هوا می‌شوند، به دیگران انتقال می‌یابد. بیماری پنجم خطر کمی برای کودکان و بزرگسالان سالم دارد، به استثنای برخی موارد مانند زنان باردار و افراد مبتلا به نوع خاصی از کم خونی مزمن. اگر یک زن باردار در نیمه اول حاملگی خود به ویروس عامل بیماری پنجم مبتلا شود، خطر کمی در خصوص ابتلا به کم خونی شدید در جنین وجود دارد و خطر سقط جنین نیز ده درصد است.

علائم و نشانه‌ها

بیماری پنجم با تب پایین، سردرد، و علائمی شبیه سرماخوردگی خفیف آغاز می‌شود (مانند گرفتگی بینی یا آبریزش بینی). این علائم ظرف چند روز از بین می‌روند و به نظر می‌رسد بیماری ناپدید شده است تا زمانی که چند روز بعد راش پوستی ظاهر می‌شود. احتمال بروز راش پوستی در کودکان زیر ده سال بیشتر است.
راش‌های قرمز روشن معمولاً در صورت ظاهر می‌شوند. سپس، لکه‌های قرمز (معمولاً کم رنگ‌تر) روی تنه، بازوها و پاها ظاهر می‌شود. پس از چند روز، راش‌ها که دچارخارش هستند، یک ظاهر تور مانند روی بدن ایجاد می‌کنند.
در زمانی که به نظر می‌رسد راش‌ها در حال از بین رفتن هستند، پیش از ناپدید شدن ممکن است وضعیت بدتری ایجاد کنند.
به علاوه، گاهی اوقات بیماری پنجم یا اریتما اینفکتیوزوم می‌تواند موجب بروز علائمی مانند متورم شدن غدد، قرمز شدن چشم، گلو درد، اسهال، و به ندرت راش‌هایی که مانند تاول هستند یا کبود به نظر می‌رسند، گردد. همچنین، تورم یا درد مفصلی (اغلب در دست، مچ دست، زانو یا مچ پا) به خصوص در بزرگسالان و نوجوانانی که سن بالاتری دارند، ممکن است رخ دهد.

آیا همه کودکانی که عفونت را تجربه می‌کنند بیمار می‌شوند؟

آیا بیماری پنجم واگیردار است؟

بله. از آن جایی که راش‌های پوستی ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن هستند که پس از گذراندن دوره‌ی عفونت اتفاق می افتند، فردی که مبتلا به اریتما اینفکتیوزوم است پیش از بروز راش‌های پوستی می‌تواند بیماری را انتقال دهد. کودکان معمولاً به دلیل داشتن راش پوستی عفونت را گسترش نمی‌دهند. پس از ظهور راش‌های پوستی کودکان دیگر ناقل ویروس بیماری پنجم نیستند و می‌توانند به مدرسه یا مهدکودک باز گردند. دوره انکوباسیون (دوره‌ای که از زمان ابتلا به بیماری تا بروز علائم طول می‌کشد) معمولاً ۴ تا ۱۴ روز است، اما می‌تواند تا ۲۱ روز نیز ادامه یابد.

چه زمانی باید با پزشک خود تماس بگیرید؟

اگر کودک شما دچار راش پوستی است، به ویژه اگر راش‌های پوستی روی بدن گسترده شده‌اند یا همراه با علائم دیگر مانند تب، علائم سرماخوردگی یا درد مفاصل هستند، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
اگر باردار هستید و دچار راش پوستی شده‌اید یا در تماس با افرادی که مبتلا به بیماری پنجم (یا هر فردی که مبتلابه راش غیر معمول است) قرار گرفته‌اید، با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض جانبی

اریتم عفونی معمولاً عوارض جانبی ایجاد نمی‌کند. اما گاهی اوقات مانند موارد زیر می‌تواند موجب بروز برخی عوارض جانبی گردد:

• بارداری: زنان بارداری که در معرض بیماری پنجم قرار گرفته‌اند باید با پزشک خانوادگی خود تماس بگیرند. در حدود ۵٪ زنان باردار، نوزاد مبتلا به کم خونی شدید و سقط جنین یا مرگ خاموش رخ می‌دهد. گزینه‌های درمانی عبارتند از: انتقال خون به نوزادی که هنوز متولد نشده است و استفاده از دارو برای درمان ویروس عاملبیماری پنجم اگر باردار هستید، با پزشک خود در مورد نیاز به انجام هرگونه اقدام خاص برای جلوگیری از بیماری پنجم صحبت کنید. بیماری عفونی پنجم نقص مادرزادی یا عقب ماندگی ذهنی ایجاد نمی‌کند
  ضعف سیستم ایمنی بدن. افرادی که مشکلات سیستم ایمنی دارند، عمل پیوند داشته‌اند یا مبتلا به سرطان هستند ممکن است به درمان‌های ویژه‌ای برای کمک به مبارزه با عفونت نیاز داشته باشند.
• کم خونی مزمن: افرادی که بیماری سلولهای داسی شکل یا سایر انواع آنمی مزمن دارند، دچار مشکلاتی در جریان خون خود می‌باشند که باعث اختلال در توانایی حمل اکسیژن در بدن آن‌ها می‌شود. اگر این افراد به اریتم عفونی یا اریتما اینفکتیوزوم مبتلا شوند، گاهی اوقات می‌توانند دچار کم خونی شدید گردند که نیاز به انتقال خون دارد. (نکته: جالب توجه است که این افراد به ندرت راش‌های پوستی معمول ناشی از بیماری پنجم را نشان می‌دهند.)

تشخیص

پزشکان معمولاً با تشخیص راش‌های پوستی مشخص روی صورت و بدن، بیماری پنجم را تشخیص می‌دهند. اگر کسی این راش‌ها را نداشته باشد اما علائم دیگری را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون را انجام دهد تا ببینند که آیا راش‌ها در اثر بیماری پنجم ایجاد شده‌اند یا خیر.

درمان

اریتم عفونی توسط یک ویروس ایجاد می‌شود، بنابراین با آنتی بیوتیک ها درمان نمی‌شود (آنتی بیوتیک ها باکتری‌ها را از بین می‌برند). در بیشتر موارد، بیماری پنجم یک عفونت خفیف است که خود به خود از بین می‌رود، بنابراین هیچ دارویی مورد نیاز نیست.
معمولاً کودکان مبتلا به اریتما اینفکتیوزوم شرایط خوبی داشته و تنها نیاز به استراحت دارند. پس از این که تب و علائم خفیف از بین رفتند، تقریباً درمانی به جز اقدام برای رفع ناراحتی ناشی از راش‌های پوستی مورد نیاز نخواهد بود. اگر راش‌های کودک شما خارش داشته باشد، برای کاهش ناراحتی مشاوره‌ای با پزشک خود انجام دهید. پزشک همچنین ممکن است استامینوفن را برای کاهش تب یا درد مفاصل توصیه کند. از آسپرین برای درمان فرزند خود استفاده نکنید، زیرا ممکن است به یک بیماری نادر اما مهم به نام سندرم ری مرتبط شود.

پیشگیری

هیچ واکسنی برای پیشگیری از بیماری پنجم وجود ندارد و هیچ راه حلی برای جلوگیری از گسترش ویروس وجود ندارد، زیرا معمولاً فرد تا زمانی که راش‌های پوستی ظاهر نشود، ناقل بیماری به حساب نمی‌آید. شستن کامل و مرتب دست‌ها همیشه یک ایده خوب به شمار می‌آید زیرا این عمل می‌تواند به جلوگیری از گسترش بسیاری از عفونت‌ها کمک کند.

پیش آگهی

اکثر کودکان مبتلا به پاروویروس ب ۱۹ تنها یک بیماری خفیف دارند که خود به خود از بین می‌رود. با این حال، کودکان مبتلا به اختلالات خونی مانند کم خونی سلول‌های داسی شکل یا ضعف سیستم ایمنی می‌توانند در صورت ابتلا به عفونت پنجم به طور جدی بیمار گردند و بلافاصله باید توسط یک پزشک معاینه شوند. همچنین ابتلا به اریتما اینفکتیوزوم در زنان باردار یک بیماری مهم محسوب می‌شود. بیماری پنجم می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی مانند آسیب به جنین، سقط جنین یا مرگ خاموش شود.