برگرداندن و بالا آوردن شیر در نوزادان؛ علت و درمان

تقریبا نیمی از نوزادان بالا آورده و شیر را برمی‌گردانند. اوج سن بالا آوردن (که به نام رفلاکس معده نیز شناخته می‌شود) سن چهار ماهگی است. هنگامی که نوزاد همراه با شیر مادر یا شیر خشک، هوا نیز می‌خورد، هوا همراه مایع در معده حبس می‌شود. هوا باید بیرون بیاید، و هنگامی که هوا بالا بیاید، مقداری از شیر نیز از راه بینی یا دهان بالا می‌آید. نوزادان با توجه به سایزشان، غذای زیادی می‌خورند و برخی از نوزادان واقعا خوردن را دوست دارند، بنابراین گاهی معده نوزادان پر شده و در نتیجه بالا می‌آورند. سیستم گوارشی نوزاد کاملا رشد نیافته است. عضلات پایین مری کودک، که حرکت غذا را کنترل می‌کنند نیز هنوز تکامل نیافته‌اند. عجیب نیست که نوزاد تا این حد لباس کثیف می‌کند. با رشد و قوی‌ شدن عضلات نوزاد، او خواهد توانست غذا را در شکمش نگه دارد. برخی از نوزادان وقتی سنشان به ۶ یا ۷ ماهگی برسد و بتوانند بنشینند دیگر بالا نمی‌آورند ولی در برخی از نوزادن، بالا آوردن و برگرداندن شیر تا یک سالگی ادامه دارد.

عوامل خطرساز

برخی از علائم و نشانه‌های موجود بیانگر این است که مشکل نوزاد چیزی بیش از یک بالا آوردن معمولی است. اگر نوزاد علائم زیر را داشت به یک متخصص اطفال مراجعه کنید:

• عدم افزایش وزن
• بالا آوردن با فشار
• بالا آوردن مایع زرد یا سبز رنگ
• وجود خون یا موادی شبیه دانه‌های قهوه در استفراغ نوزاد
• امتناع از غذا خوردن
• وجود خون در مدفوع نوزاد
• مشکل تنفسی یا دیگر علائم بیماری
• بالا آوردن در سن شش ماهگی یا سنین بالاتر

تشخیص

معمولا پزشک با انجام یک معاینه فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی نوزاد می‌تواند بالا آوردن عادی را تشخیص دهد. عکس‌های رادیوگرافی یا آزمایش خون فقط در مواردی نیاز است که پزشک بخواهد از وجود یا عدم وجود علل خطرناک بالا آوردن مطمئن شود.

درمان

گاهی، بالا آوردن آنقدر زیاد است که نوزاد وزن نمی‌گیرد. این حالت نگران کننده است و نیاز به انجام آزمایش‌های دقیق‌تر و درمان تهاجمی‌تری دارد. اگر آزمایش‌ها وجود رفلاکس معده را تائید کردند، پزشک داروهای خاص و روش‌های غذا دادن مخصوص را برای نوزاد تجویز می‌کند. گاهی برای رفلاکس معده دارو تجویز می‌شود. برخی از داروها مانند رانی تیدین (زانتاک) به خنثی سازی اسید معده و محافظت از مری کمک می‌کنند زیرا در هنگام بالا آوردن، مری نیز تحت تاثیر اسید معده قرار می‌گیرد. داروهای دیگر مانند امپرازول (پریلوسک) یا لانسوپرازول (Prevacid) به تحریک معده و تخلیه سریع‌تر روده کمک می‌کنند.

نکاتی برای درمان بالا آوردن شیر

از آنجا که بالا آوردن در نوزادان طبیعی است، معمولا اگر کودک سالم باشد و رشد او خوب باشد، به درمان نیاز ندارد. اما ایجاد برخی تغییرات کوچک در غذا خوردن به کاهش دفعات و مقدار بالا آوردن کمک می‌کند.

رعایت موارد زیر کمک می‌کند که غذا در معده نوزاد بماند و بالا نیاورد:

• هنگامی که مادر به نوزاد غذا می‌دهد، نوزاد را در حالت کاملا مستقیم بگیرد. غذا دادن به نوزاد در حالتی که کودک خمیده است (مثلا در بغل مادر یا روی صندلی ماشین) باعث می‌شود شیر خشک یا شیر مادر مستقیم به معده نوزاد نرود.
• به آرامی به نوزاد غذا بدهید. سر و صدا و هرچیزی که موجب حواسپرتی شود را به حداقل برسانید و قبل از اینکه نوزاد خیلی گرسنه شود به او غذا بدهید. اگر حواس نوزاد پرت باشد یا نوزاد عصبی باشد، همراه با شیر کمی هوا نیز فرو می‌برد.
• اگر کودک شیر خشک یا شیر مادر را به وسیله بطری می‌خورد، مطمئن شوید که سوراخ بطری زیاد کوچک نباشد زیرا اگر کوچک باشد نوزاد عصبی شده و هوا نیز فرو می‌برد. از طرف دیگر، اگر سوراخ بطری خیلی بزرگ باشد، شیر زیادی از بطری بیرون آمده و با سر و صدا قورت داده می‌شود و نیاز به پیش بند دارد.
• اجازه دهید کودک پس از هربار غذا خوردن، آروغ بزند. در حقیقت، بهتر است در میان غذا خوردن کمی مکث کنید و اجازه دهید کودک آروغ بزند. با این کار، قبل از اینکه غذای خورده شده روی هم انباشته شود، اگر هوایی در معده هست بیرون می‌آید.
• اگر نوزاد پس از چند دقیقه آروغ نزد، نگران نباشید. احتمالا نوزاد آن موقع نیاز به آروغ زدن ندارد.
• به معده نوزاد فشار وارد نکنید. لباس و پوشک نوزاد نباید بیش از حد محکم باشند و موقع آروغ زدن نوزاد او را روی شانه خود نگذارید. بلافاصله پس از غذا دادن به نوزاد او را با ماشین جایی نبرید زیرا لم دادن روی صندلی ماشین نیز به معده نوزاد فشار وارد می‌کند.
• پس از غذا خوردن، نوزاد را زیاد تکان ندهید و سعی کنید به مدت نیم‌ ساعت یا بیشتر نوزاد را در حالت راست و صاف نگه دارید. با این کار جاذبه زمین بر او اعمال می‌شود. والدین می‌توانند نوزاد را بغل کنند، او را در ساک حمل نوزاد بگذارند یا اگر نوزاد به اندازه کافی بزرگ هست، او را در کنار خود بنشانند به نحوی که به یک پشتی تکیه دهد.
• نوزاد را به پشت بخوابانید. این کار برای کاهش خطر مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) ضروری است. خواباندن نوزاد روی شکم برای جلوگیری از بالا آورن توصیه نمی‌شود.
• بیش از حد به نوزاد غذا ندهید. اگر نوزاد پس از هر بار غذا خوردن بالا می‌آورد، حتما غذای زیادی به او داده شده است. والدین باید کمی از مقدار غذای او کم کنند و ببینند آیا وضعیت نوزاد بهتر می‌شود. (ممکن است نوزاد بخواهد دفعات غذا خوردنش بیشتر و حجم غذایش کمتر شود).
• اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، از پزشک بپرسید که آیا وجود غذاهای خاصی در تغذیه مادر باعث بالا آوردن بیشتر می‌شود (گاهی شیر گاو باعث بیشتر بالا آوردن می‌شود).
• اگر متوجه شدید که نوزاد در خواب می‌خواهد بالا بیاورد، سر او را بالا بگیرید. قرار دادن بالش زیر سر نوزاد خطرناک است. اما والدین می‌توانند یک بالشتک اسفنجی زیر تشک نوزاد قرار دهند یا اینکه سر او را کاملا روی زمین بگذارند.
• افزودن برنج به شیر خشک نوزاد می‌تواند در رفع مشکل بالا آوردن موثر باشد اما این کار باید با مشورت و راهنمایی متخصص اطفال انجام شود.
• معمولا زمانی که نوزاد یک ساله شود مشکل کاملا برطرف می‌شود، هرچند برخی از نوزادان تا دو سالگی نیز بالا می‌آورند. اما اگر قبل از برطرف شدن مشکل، برای مدتی بالا آوردن بیشتر شد تعجب نکنید. در برخی از نوزادان، زمانی که نوزاد شروع کرد چهار دست و پا راه برود علائم بالا آوردن دوباره برمی‌گردند زیرا معده نوزاد در حالت چهار دست و پا زیاد تکان می‌خورد.