التهاب، تورم (بزرگ شدن) غدد لنفاوی در کودکان: علل و درمان

بزرگ شدن غدد لنفاوی اصطلاحی است که برای تورم غدد و گره‌های لنفاوی به کار برده می‌شود. این غدد لوبیایی شکل در گردن، زیر بغل، کشاله ران، قفسه سینه و شکم قرار دارند. این غدد به عنوان فیلترهایی برای مایع لنف که در بدن جریان دارد عمل می‌کند. التهاب غدد لنفاوی ممکن است فقط در یک ناحیه از بدن مانند گردن ایجاد شود یا ممکن است بر غدد لنفاوی در تمام قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد. غدد لنفاوی گردنی که در گردن قرار دارند شایع‌ترین قسمت بدن است که دچار التهاب می‌شود.

تقریباً همه کودکان دچار التهاب غدد لنفاوی می‌شوند. این بدان دلیل است که این غدد به دلیل ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا عفونت و چرک گلو دچار التهاب می‌شوند.

علل

سیستم لنفاوی یک بخش مهم از سیستم ایمنی بدن است. سیستم ایمنی بدن با عفونت‌ها و بیماری‌های دیگر می‌جنگد. سلول‌ها و مایعات جمع شده در غدد لنفاوی به جنگ علیه عفونت‌ها و بیماری‌ها کمک می‌کنند و به همین دلیل ممکن است بزرگ شوند.

غدد لنفاوی بزرگ‌شده غالباً در نزدیکی منشأ عفونت هستند و همین کمک می‌کند تا علت و محل عفونت مشخص شود. برای مثال، ممکن است غدد لنفاوی پشت گردن نوزاد مبتلا به عفونت سر متورم شود. یا غدد لنفاوی ملتهب در اطراف فک ممکن است نشانه وجود عفونت در دندان‌ها یا دهان باشد؛ اما التهاب غدد لنفاوی ممکن است بر غدد لنفاوی تمام بدن تأثیر بگذارد. این موضوع ممکن است در برخی بیماری‌های ویروسی مانند مون (مونوکلوئوز عفونی) یا آبله‌مرغان مشترک باشد. برخی از دلایل ابتلا به التهاب غدد لنفاوی عبارتند از:

• عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
• عفونت غده لنفاوی یا گروه کوچکی از غدد
• سرطان، البته علائم دیگر نیز غالباً وجود دارند
• واکنش‌های دارویی به برخی داروها مانند برخی آنتی بوتیک‌ها و داروهای تشنج
• التهاب مفاصل و بسیاری از بیماری‌های مفصلی که بر کودکان اثر می‌گذارند

 علائم

در کودکان می‌توان برخی غدد لنفاوی را در زیر پوست به دلیل کوچک بودن و متحرک بودن آنها لمس کرد اما در صورتی که غدد بزرگ‌تر از حد طبیعی شوند ممکن است نشان‌دهنده این باشد که کودک شما دچار عفونت یا بیماری‌های دیگر شده است. شایع‌ترین علائم بزرگ شدن غدد لنفاوی عبارتند از:

• برآمدگی زیر فک، زیر اطراف و پشت گردن یا زیر بغل، کشاله را، قفسه سینه یا شکم
• درد یا حساسیت در قسمت بیمار
• قرمزی یا گرم شدن قسمت بیمار

متناسب با دلیل ممکن است علائمی دیگری نیز مشاهده شوند که برخی از آنها عبارتند از:

• تب
• علائم تنفسی مانند گلو درد، گرفتگی و آبریزش بینی و سرفه
• بی‌اشتهایی
• درد بدن
• لتارژی

علائم تورم غدد لنفاوی ممکن است مشابه علائم بیماری‌های دیگر باشد. به همین دلیل برای تشخیص بیماری باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در بسیاری از موارد، التهاب غدد خطرناک نیست. تورم غده لنفاوی معمولاً پس از بهبودی بیماری که باعث تورم آن شده است برطرف می‌شود. پس از گذشت چند هفته این غدد به اندازه طبیعی خود بازمی‌گردند. در صورتی که کودک هر یک از علائم زیر را داشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید:

• غدد لنفاوی که بیش از ۵ روز ملتهب شده و به لمس حساس شده‌اند
• تب بیش از ۳۸٫۳ درجه سلسیوس
• غددی که در قسمت‌های مختلف بدن متورم شده‌اند.
• خستگی، لتارژی یا بی‌اشتهایی
• غددی که به سرعت بزرگ شده‌اند یا پوست روی آنها قرمز یا بنفش شده باشد

عوارض

تورم غدد لنفاوی یک واکنش طبیعی نسبت به عفونت یا بیماری‌های دیگر است. بی‌توجهی نسبت به بزرگ شدن غدد لنفاوی ممکن است درمان را به تأخیر انداخته و عفونت یا بیماری تشدید شود.

تشخیص

پزشک ممکن است سؤالاتی در مورد سوابق پزشک و علائم جاری کودک از شما بپرسد. برای مثال، وی ممکن است از شما بپرسد که آیا اخیراً کودک به گلو درد استرپتوکوکی مبتلا شده است یا نه یا بپرسد که آیا در اطراف کودک گربه وجود دارد یا نه زیرا چنگ کشیدن بچه گربه ممکن است باعث التهاب غدد لنفاوی و ابتلا به بیماری خفیفی به نام بیماری چنگ گربه شود. پزشک ممکن است کودک شما را به دقت مورد معاینه قرار دهد تا بزرگ شدن غدد لنفاوی را در قسمت‌های مختلف بدن شناسایی کند. وی همچنین اندازه و محل غدد لنفاوی متورم شده را نیز مشخص می‌کند و از شما در مورد مدت زمان التهاب و میزان درد همراه با این تورم سؤالاتی می‌پرسد. ممکن است نیاز باشد که کودک را نزد یک متخصص ببرید تا برخی آزمایش‌های تشخیصی را برای او تجویز کند. برخی از این آزمایش‌های تشخیصی عبارتند از:

• تست‌های آزمایشگاهی. شمارش کامل سلول‌های خون یا CBC. در این آزمایش تعداد سلول‌های قرمز، سلول‌های سفید، سلول‌های لخته کننده خون و در برخی موارد سلول‌های قرمز جدید خون شمارش می‌شوند. آزمایش ادرار و آزمایش‌های دیگر خون نیز ممکن است انجام شوند.
• عکس‌برداری از قفسه سینه به وسیله اشعه ایکس: برای تشخیص غدد لنفاوی بزرگ شده یا احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر نیز ممکن است از قفسه سینه به وسیله اشعه ایکس عکس‌برداری شود.
• بایوپسی غده لنفاوی. پس از ۳ تا ۴ هفته، غدد لنفاوی ملتهب ممکن است به روش بایوپسی مورد ارزیابی قرار گیرند. نمونه بافت گره یا غده لنفاوی برداشته شده و در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ممکن است برای انجام بایوپسی نیاز به انجام عمل جراحی روی کودک باشد یا برای تشخیص ابتلا به سرطان یا اختلالات خونی، وی به یک متخصص هماتولوژیست اطفال یا انکولوژیست ارجاع داده شود.

اقدامات درمانی

درمان التهاب غدد لنفاوی به دلایل ابتلا به این بیماری بستگی دارد. اگر در پوست یا بافت‌های اطراف عفونت‌های باکتریایی وجود داشته باشد می‌توان آن را با مصرف آنتی‌بیوتیک رفع کرد تا این غدد به مرور زمان به اندازه طبیعی خود بازگردند. اگر یکی از غدد خودش دچار عفونت شده باشد نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست اما باید پس از انجام عمل جراحی در محل عفونت از کمپرس گرم استفاده شود. در این صورت مواد خارج شده از زخم کشت داده شده و علت دقیق ابتلا به عفونت مشخص می‌شود.

با انجام این کارها پزشک می‌تواند آنتی‌بیوتیک مناسب برای درمان را انتخاب کند. اگر متخصص اطفال نتوانست علت التهاب غدد لنفاوی را تشخیص دهد یا تورم این غدد پس از مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود نیافت باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود. برای مثال، در صورتی که کودک تب و گلو درد شدید داشته باشد، ضعیف شده باشد و غدد او تورم داشته باشد (اما قرمز، گرم یا حساس نشده باشد) ممکن است به مونونوکولئوز عفونی مبتلا شده باشد که البته این بیماری بیشتر در کودکان بزرگ‌تر ایجاد می‌شود. برخی آزمایش‌ها نیز برای تأیید تشخیص باید انجام شود. در مواردی که علت تورم غدد لنفاوی مشخص نیست ممکن است متخصص اطفال انجام آزمایش پوست سل را نیز تجویز کند.

پیشگیری

تورم غدد لنفاوی که به دلیل ابتلا به عفونت‌های باکتریایی در بافت‌های اطراف ایجاد شده باشند قابل‌پیشگیری هستند. در مواردی که احتمال ابتلا به عفونت وجود دارد شما باید همه زخم‌ها را تمیز نگه دارید و به موقع درمان به کمک آنتی‌بیوتیک را آغاز کنید تا از تورم غدد لنفاوی پیشگیری شود.