آپاندیس (آپاندیسیت): علائم و عمل جراحی
آپاندیس یک ارگان کوچک به شکل انگشت است که در سمت راست پایین شکم به روده‌ی بزرگ متصل شده است. آپاندیس به شکل یک کیسه کوچک است که معمولاً به درون روده‌ی بزرگ باز می‌شود. زمانی که روده‌ی بزرگ مسدود می‌شود، متورم شده و باکتری‌ها می‌توانند درون آن رشد یابند. انسداد می‌تواند به دلیل مدفوع سخت به شکل سنگ، التهاب غدد لنفاوی در روده‌ها و یا حتی وجود عفونت‌هایی مانند انگل‌ها باشد. اگر آپاندیس عفونی شده برداشته نشود، ممکن است باز شده و باکتری را منتشر کند. عفونت ناشی آپاندیس جدا شده بسیار جدی است و می‌تواند ایجاد آبسه (عفونت چرکی) کرده یا از طریق شکم منتشر شود. آپاندیس یکی از شایع‌ترین علل جراحی فوری شکمی در کودکان است. آپاندیسیت مسری نیست.
آپاندیس در کجا قرار دارد؟
آپاندیس در محل اتصال روده‌ی کوچک و روده‌ی بزرگ قرار دارد. آپاندیس یک لوله‌ی باریک و تقریباً به طول چهار اینچ است. به صورت نرمال، آپاندیس در سمت راست پایین شکم قرار می‌گیرد.
چه چیزی باعث آپاندیسیت می‌شود؟
آپاندیسیت زمانی اتفاق می‌افتد که درون آپاندیس با چیزی مانند مخاط، مدفوع یا انگل چنان پر شود که باعث باد کردن آن گردد. در این صورت آپاندیس تحریک شده و متورم می‌شود. با افزایش تورم و تحریک، منابع خونی به آپاندیس قطع می‌شود. جریان خون کافی برای سالم ماندن هر قسمت بدن مورد نیاز است. زمانی که جریان خون قطع می‌شود، آپاندیس شروع به مردن می‌کند. جدا شدن (یا ایجاد سوراخ) زمانی اتفاق می‌افتد که حفره‌هایی در دیواره‌های آپاندیس ایجاد شده و به مدفوع، مخاط و دیگر مواد اجازه دهد که نشت کرده و به درون شکم وارد شود. عفونت وارد شده به شکم به نام پریتونیت شناخته شده و زمانی اتفاق می‌افتد که آپاندیس سوراخ می‌شود.
نشانه‌ها و علائم
اگر کودک شما علائم آپاندیس شامل موارد زیر را نشان داد، سریعاً با پزشک تماس بگیرید:
- درد شکمی قابل توجه و شدید، بخصوص در اطراف ناف یا در قسمت راست پایین شکم (ممکن است در ابتدا درد قطع و وصل شود و سپس به صورت مداوم و شدید دربیاید).
- تب با درجه‌ی کم
- بی اشتهایی
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال به خصوص با مقادیر کم و همراه با مخاط)
- تورم و نفخ شکم بخصوص در نوزادان
هیچ راهی برای جلوگیری از آپاندیسیت وجود ندارد اما با آزمایشات تشخیصی صحیح و آنتی بیوتیک‌های مناسب، بیشتر موارد بدون هیچ عارضه‌ای تشخیص داده شده و درمان می‌شوند.
اگر آپاندیسیت تشخیص داده نشود، آپاندیس متورم ممکن است ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از شروع علائم از هم بپاشد. اگر آپاندیس باز شود درد ممکن است در همه‌ی شکم پخش شده و تب کودک بسیار بالا برود (به ۱۰۴ درجه‌ی فارنهایت یا ۴۰ درجه‌ی سانتی گراد برسد).
علائم آپاندیسیت ممکن است با توجه به سن کودک تغییر کند. در کودکان دو ساله یا کمتر، شایع‌ترین علائم، استفراغ و شکم باددار یا متورم همراه با درد است. اگر متوجه شدید که کودک شما آپاندیسیت دارد، سریعاً با پزشک تماس گرفته و جز با دستور پزشک به او هیچ داروی ضد درد یا خوردنی و نوشیدنی ندهید.
تشخیص
به این دلیل که علائم آپاندیسیت ممکن است به دیگر شرایط پزشکی (مانند سنگ کلیه، پنومونی یا حتی عفونت مجاری ادراری) بسیار شبیه باشد، تشخیص آن برای پزشکان معمولاً یک چالش است.
برای تصدیق یا رد کردن آپاندیسیت، پزشک شکم را برای پیدا کردن نشانه‌های درد و حساسیت معاینه کرده و آزمایشات خون و ادرار را دستور می‌دهد. پزشک همچنین ممکن است دیگر آزمایشات مانند آزمایش اشعه‌ی ایکس از شکم و قفسه‌ی سینه، اولتراسوند و یا اسکن CAT را توصیه کند. اگر آپاندیسیت تشخیص داده شود از شما خواسته می‌شود که دادن خوراکی و نوشیدنی به کودک خود را به منظور آمادگی برای عمل جراحی قطع کنید.
درمان
به دلیل وجود احتمال از هم پاشیدن آپاندیس و ایجاد عفونت شدید و تهدیدکننده‌ی حیات، پزشکان توصیه می‌کنند که آپاندیس با عمل جراحی از بدن خارج شود. آپاندیست با خارج کردن آپاندیس متورم از طریق آپاندکتومی، درمان می‌شود. عمل آپاندیس ممکن است به دو روش خارج گردد.
روش باز
تحت بیهوشی، یک برش در قسمت پایین سمت راست شکم ایجاد می‌شود. جراح، آپاندیس را پیدا کرده و آن را خارج می‌کند. اگر آپاندیس پاره شده باشد، یک لوله‌ی تخلیه‌ی کوچک قرار داده می‌شود تا مخاط و دیگر مایعات موجود در شکم از طریق آن خارج شوند. این لوله پس از چند روز و زمانی که پزشک احساس کند که عفونت شکم فروکش کرده است، برداشته می‌شود.
روش لاپاراسکوپی
در این روش از چندین برش کوچک و یک دوربین کوچک به نام لاپاراسکوپ برای مشاهده‌ی درون شکم در طول عمل جراحی استفاده می‌شود. تحت بیهوشی، ابزاری که جراح استفاده می‌کند تا آپاندیس را خارج کند، از طریق برش‌های کوچک متعدد جایگذاری شده و لاپاراسکوپ از طریق برش دیگری قرار داده می‌شود. از این روش معمولاً در زمانی که آپاندیس پاره شده باشد، استفاده نمی‌شود.
پس از این عمل جراحی، کودک اجازه ندارد تا مدت زمانی چیزی بخورد یا بیاشامد تا روده درمان شود. مایعات از طریق لوله‌های پلاستیکی کوچکی به نام IV به جریان خون وارد می‌شود تا زمانی که کودک اجازه داشته باشد که نوشیدن مایعات را آغاز کند. کودک همچنین آنتی بیوتیک‌ها و داروهای دیگر را از طریق IV دریافت می‌کند تا احساس راحتی داشته باشد. در نهایت، به کودک اجازه داده می‌شود که مایعات رقیق (مانند آب، نوشیدنی ورزشی مانند پاوراید یا گتوراد یا آب سیب) را نوشیده و بعد به تدریج به سمت غذاهای جامد برود.
آپاندیس عفونی پاره شده نیز از طریق جراحی خارج می‌شود اما ممکن است به ماندن طولانی‌تری در بیمارستان نیاز باشد تا آنتی بیوتیک‌ها بتوانند باکتری‌های منتشر شده در بدن را از بین برند. به توصیه‌ی پزشک، برخی از بچه‌ها بعد از ترخیص از بیمارستان نیز آنتی بیوتیک‌هایی را از طریق خوراکی دریافت می‌کنند.
پس از آپاندکتومی
نخست، غذا دادن از طریق دهان بوده و تنها شامل مایعات رقیق می‌باشد. پس از گذشت مدت زمان صحیحی، کودک می‌تواند رژیم عادی خود را از سر بگیرد. برش‌های ایجاد شده در طول جراحی، پوشانده می‌شوند.
به محض اینکه کودک عملکرد عادی روده، از بین رفتن تب و توانایی خوردن غذاهای عادی را نشان داده، بیمارستان اجازه‌ی ترخیص او را می‌دهد. بهترین کار این است که کودک را خود را چند روز در خانه نگه دارید و بعد او را به مدرسه بفرستید. بدن پس از تحمل یک جراحی اساسی به مقداری استراحت نیاز دارد. پس از گذشت دو یا چهار هفته، کودک می‌تواند دوباره در فعالیت‌های ورزشی شرکت کند.
پس از انجام آپاندکتومی در چه صورتی باید با پزشک تماس گرفت؟
دغدغه‌ی اصلی پس از انجام این عمل آبسه (عفونت) است. در صورت مشاهده‌ی هر کدام از علائم یا نشانه‌های زیر در کودک خود، با دفتر پزشک کودک خود تماس بگیرید:
- تب ۵/۳۸ درجه (۱۰۱ درجه فارنهایت) یا بیشتر
- ترشح لکه‌های بودار سبز یا زرد غلیظ از محل برش
- خونریزی از محل برش
- قرمزی در محل برش
- ورم در محل برش
- دردی که پیشرفت کند حتی بعد از دریافت داروهای ضد درد
- بی اشتهایی یا استفراغ (قی کردن)
- درد یا اتساع شکمی (ورم یا پری)
- بی‌حالی، خستگی یا کسل بودن مفرط کودک
