علت و علائم سندروم ری (رایز) در کودکان
سندرم ری (رایز) یک بیماری نادر است که ممکن است کودک در دوران بهبودی پس از ابتلا به عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا آبله‌مرغان به آن مبتلا شود. این بیماری بر تمام ارگان‌های بدن تأثیر می‌گذارد اما بیشترین تأثیر و ضرر را برای مغز و کبد دارد. بیماری سندرم ری (رایز) باعث آسیب‌دیدگی مغز می‌شود و در صورتی که تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند مهلک باشد.
سندرم ری (رایز) چیست؟
سندرم ری یک بیماری است که بر تعادل شیمیایی بدن تأثیر می‌گذارد و در نتیجه باعث آسیب‌دیدگی مغز، کلیه‌ها و کبد می‌شود. با افزایش التهاب در مغز، فشار داخل سر نیز افزایش می‌یابد. این افزایش فشار در سر باعث ایجاد تغییرات و اختلالات مغز و اعصاب در کودکان می‌شود. سرعت پیشرفت این بیماری به حدی زیاد است که ممکن است باعث شود که کودک به کما برود یا ظرف چند ساعت پس از دیده شدن علائم فوت کند.
علل
علت اصلی ابتلا به سندرم ری هنوز نامشخص است. شایع‌ترین دلایل ابتلا به سندرم ری با عفونت‌های ویروسی همراه است که به دلایل زیر ایجاد می‌شوند:
- عفونت ریه و دستگاه تنفسی: ۶۰ تا ۷۵ درصد از موارد این گونه است.
- آبله‌مرغان: ۱۵ تا ۳۰ درصد موارد نیز به این دلیل اتفاق می‌افتد.
- آنفولانزا
- در برخی موارد نیز سندرم ری (رایز) ممکن است به دلیل اختلالات متابولیسمی ایجاد شود که با ابتلا به بیماری‌های ویروسی خود را نشان می‌دهند.
مطالعات نشان می‌دهد که بین مصرف مواد خوراکی حاوی آسپیرین با کودکانی که به عفونت‌های ویروسی و سندرم ری مبتلا شده‌اند وابستگی وجود دارد. والدین نباید به کودکان خود آسپرین بدهند مگر این که متخصص اطفال تجویز کرده باشد.
عواملی که احتمال ابتلا به سندرم ری را افزایش می‌دهد
سندرم ری (رایز) بیشتر در کودکان بین ۴ تا ۱۲ سال دیده می‌شود البته این بیماری ممکن است در سنین دیگر نیز ایجاد شود. این بیماری معمولاً یک هفته پس از ابتلا به عفونت‌های ویروسی معمولی مانند آنفولانزا یا آبله مرغان به وجود می‌آید. سندرم ری همچنین ممکن است پس از ابتلا به عفونت معمولی ریه مانند سرماخوردگی ایجاد شود. علت دقیق ابتلا به این بیماری هنوز شناخته نشده است اما مصرف آسپیرین برای درمان بیماری‌های ویروسی یا بیماری‌های عفونی ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را در کودکان افزایش دهد.
علائم
شایع‌ترین علائم سندرم ری در زیر اشاره شده است. به هر حال، هر کودک ممکن است علائم مختلفی داشته باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- نرم بودن ملاج سر نوزاد یا کودک نوپا
- بی‌خوابی، خستگی و لتارژی
- استفراغ مداوم و طولانی مدت
- رفتار پرخاشگرانه
- تنفس سریع و تند شدن ضربان قلب یا نبض
- تشنج
- کما
- افزایش فشار داخل جمجمه
- بیقراری نوزاد
- گریه شدید
علائم سندرم ری ممکن است مشابه با علائم بیماری‌ها و اختلالات دیگر باشد. همیشه برای تشخیص به متخصص اطفال مراجعه کنید.
تشخیص
سندرم ری پس از مشاهده علائمی که به سرعت خود را نشان می‌دهند و انجام برخی از آزمایش‌ها تشخیص داده می‌شود. متخصص اطفال حین انجام معاینات بالینی سوابق کامل پزشکی کودک را بررسی می‌کند. وی همچنین در مورد ابتلا به سرماخوردگی یا عفونت‌های ویروسی که کودک اخیراً به آنها مبتلا شده است از شما سؤال می‌پرسد و همچنین در مورد مصرف آسپیرین یا داروهای حاوی آسپیرین از شما سوال می‌کند. آزمایش‌های تشخیصی نیز ممکن است برای تأیید تشخیص ابتلا به سندرم ری انجام شود. برخی از آزمایش‌های تشخیصی عبارتند از:
- آزمایش تست عملکرد کبد و آزمایش خون
- آزمایش ادرار و آزمایش مدفوع
- بیوپسی کبد: مقدار کمی از بافت کبد برداشته شده تا مطالعات لازم برای تشخیص ابتلا به بیماری‌های مختلف روی آن انجام شود.
- الکتروانسفالوگرام (EEG): در این فرایند فعالیت‌های الکتریکی مسترم مغز با وسیله‌ای به نام الکترود که به جمجمه وصل می‌شود. ثبت و ضبط می‌شود.
- لومبار پانکچر (تپ نخاعی): یک سوزن مخصوص در قسمت پایین کمر و در کانال نخاع قرار داده می‌شود. فشار داخل کانال نخاعی و مغز از این طریق اندازه‌گیری می‌شود. مقدار کمی از مایع نخاعی از این طریق برداشته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا برای ابتلا به عفونت یا بیماری‌های دیگر مورد آزمایش قرار گیرد. مایع نخاعی مایعی است که در مغز و نخاع کودک وجود دارد.
- اندازه‌گیری فشار داخل جمجمه: در این آزمایش، فشار داخل سر و جمجمه کودک اندازه‌گیری می‌شود.
اقدامات درمانی
زمانی که تشخیص قطعی شد می‌توان بیماری را از طریق مایعات داخل وریدی، داروهای ادرارآور برای کاهش التهاب مغز و داروهای ضد خونریزی مدیریت کرد. اگر فرد دچار اختلالات تنفسی باشد از یک ونتیلاتور (دستگاه اکسیژن) نیز استفاده می‌شود. بسیاری از افراد (تا ۸۰ درصد) پس از ابتلا به سندرم ری به طور کامل بهبود می‌یابند به خصوص اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شده و تحت درمان قرار گیرد. در برخی موارد نادر نیز ممکن است کبد و سیستم عصبی به درجات مختلفی دچار آسیب‌دیدگی شوند. طول دوره بهبودی به زمان شروع درمان بستگی دارد. هر چه درمان دیرتر شروع شود احتمال آسیب‌دیدگی‌های دائمی افزایش می‌یابد.
دستگاه ونتیلاتور (دستگاه تنفسی) نیز در صورتی که تنفس آرام باشد به کار برده می‌شود. فشار داخل جمجمه (فشار مایع داخل مغز) و فشار خون باید به دقت تحت نظارت قرار گیرد. به کودک مقادیر کمی انسولین داده می‌شود تا متابولیسم گلوکوز افزایش یابد و همچنین کورتیکواستروئید برای کاهش تورم مغز و داروهای ادرارآور برای تخلیه مایعات بدن به کودک داده می‌شود. اگر کودک به تشنج مبتلا شده باشد باید با دارو درمان شود.
چگونه می‌توان کودکان را در برابر ابتلا به سندرم ری (رایز) محافظت کرد؟
بهترین روش محافظت از کودک این است که به او آسپیرین ندهید. سندرم ری مادرزادی نیست بنابراین نگران کودک نباشید.
برای محافظت از کودک خود اقدامات زیر را انجام دهید:
- هرگز به کودک خود یا افراد در حدود سن ۱۹ سال آسپیرین ندهید. اگر کودک شما دچار عفونت شد (یا حتی علائمی شبیه عفونت ویروسی داش) از پزشک او بخواهید که برای کاهش درد در صورت لزوم به او داروهای مسکن بدهد.
- در صورتی که به بچه شیر می‌دهد از داروهای حاوی آسپیرین استفاده نکنید زیرا این دارو وارد شیر شده و به نوزاد شما منتقل می‌شود.
- برچسب داروها را به دقت مطالعه کنید تا دارویی که حاوی آسپیرین باشد مصرف نکنید. بسیاری از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مانند داروهای آنتی‌اسید، داروهای ضد تهوع و داروهای سرماخوردگی و سینوزیت حاوی آسپیرین هستند. مراقب موادی مانند سالسیلات، استیل سالسیلات، استیل سالسیلیک، سالسیلامید و فنیل سالسیلات باشید زیرا این کلمات در برخی موارد به جای آسپیرین نوشته می‌شوند. (مصرف بسیاری از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک برای نو زادن و کودکان خطرناک است. به محدودیت‌های سنی توجه کرده و در مورد هر دارویی که می‌خواهید به کودک بدهید با پزشک مشورت کنید)
پیش‌آگهی
چشم‌انداز کودکان مبتلا به سندرم ری خوب است. به کمک تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی مناسب، نرخ زنده ماندن کودکان مبتلا به این بیماری تا ۸۰ درصد افزایش یافته است. هر چه بیماری زودتر تشخیص داده شود، احتمال زنده ماندن افزایش می‌یابد. کودکانی که در بیماری آنها در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود احتمالاً دچار آسیب‌دیدگی‌های مغزی و ناتوانی می‌شوند.
