برونشیت و التهاب نایژک در در کودکان:علایم و درمان
برونشیولیت یکی از عفونت‌های شایع ریوی در کودکان است. این بیماری معمولاً در کودکان زیر ۶ ماه و بعضاً تا ۱۲ ماه ایجاد می‌شود. این بیماری به علت عفونت ویروسی ریه‌ها ایجاد می‌شود. داروها معمولاً نمی‌توانند به کودکان مبتلا به برونشیولیت کمک کنند. کودک باید استراحت کرده و وعده‌های غذایی کوچک‌تر ولی متعددی بخورد تا به هنگام غذا خوردن خسته نشده و همچنین بدن او دچار کم‌آبی نشود.
برونشیولیت چیست؟
برونشیولیت یک بیماری شایع راه‌های تنفسی است. این بیماری در اثر عفونت راه‌های هوایی کوچک به نام برونشیول که به اتاقک‌های هوایی ختم می‌شوند ایجاد می‌شود. با التهاب این راه‌های هوایی، آن‌ها متورم شده و با موکوز پر می‌شوند که این مشکل سبب دشوار شدن تنفس خواهد شد.
برونشیولیت:
- اکثراً نوزادان و کودکان کم سن و سال را درگیر می‌کند چراکه بینی و راه‌های هوایی آن‌ها کوچک بوده و راحت‌تر از کودکان مسن‌تر و بزرگ‌سالان مسدود می‌شود.
- معمولاً در طول دو سال اول زندگی اتفاق می‌افتد و بیشترین شیوع را در سنین ۳ تا ۶ ماهگی خواهد داشت.
- در مردان، نوزادان نارس، کودکانی که شیر مادر نخورده‌اند و افرادی که در جاهای شلوغ زندگی می‌کنند شایع‌تر است.
علل
برونشیولیت معمولاً به دلیل یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود که در اکثر موارد یک ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV) می‌باشد. عفونت با ویروس‌های سینسیشیال تنفسی مسئول بیش از نیمی از تمامی موارد برونشیولیت می‌باشد. ازجمله دیگر ویروس‌های مرتبط با برونشیولیت می‌توان به رینو ویروس (ویروس سرماخوردگی)، آنفولانزا، متاپنومو ویروس انسانی، آدنو ویروس و پارا آنفولانزا اشاره کرد. رفتن به مهدکودک و قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز خطر ابتلای کودک به برونشیولیت را افزایش می‌دهند.
عوامل خطر
باوجوداینکه این بیماری معمولاً خفیف است برخی از کودکان در معرض خطر برونشیولیت شدید قرار دارند – ازجمله نوزادان نارس، کودکانی که مشکلات قلبی ریوی داشته و یا کودکانی که به دلیل بیماری یا مصرف دارو، سیستم ایمنی ضعیفی دارند. لازم است تا درمان این نوزادان در بیمارستان انجام شود.
علائم و نشانه‌ها
اولین علائم برونشیولیت معمولاً با سرماخوردگی یکسان است:
- گرفتگی، پر شدن و آبریزش بینی
- سرفه
- تب
این علائم یکی دو روز وجود داشته و پس‌ازآن سرفه تشدید شده و خس‌خس سینه شروع می‌شود (شنیده شدن صدای زیر به هنگام عمل بازدم).
در برخی از مواقع، مشکلات تنفسی شدیدتری به‌تدریج ایجاد می‌شوند. علائمی که باید مراقب آن‌ها باشید عبارت‌اند از:
- تنفس سریع و کم‌عمق
- ضربان قلب سریع
- ایجاد فرورفتگی – فرورفتن مناطقی در زیر دنده‌ها، بین دنده‌ها و بر روی گردن به هنگام انجام عمل دم توسط کودک
- باز شدن پره‌های بینی
- عصبی شدن همراه با مشکلات خواب و نشانه‌هایی از خستگی مفرط یا لتارژ
- استفراغ پس از سرفه کردن
- بی‌اشتهایی و غذا نخوردن که باعث کاهش میزان ادرار و کم‌تر شدن تعداد پوشک‌های خیس می‌شود.
در برخی از موارد این علائم ممکن است سبب کم‌آبی بدن شوند. در موارد نادرتر نیز ممکن است کودکان (مخصوصاً نوزادان نارس) قبل از بروز علائم دیگر، دچار وقفه‌های تنفسی یا آپنه) شوند. در موارد شدید، علائم عارضه ممکن است به سرعت تشدید شوند. کودک مبتلا به برونشیولیت ممکن است در انجام عمل تنفس خیلی زود خسته شده و هوای ورودی و خروجی از ریه‌های او به دلیل گرفتگی راه‌های هوایی بسیار کم باشد. پوست کودک در این مواقع به رنگ آبی تغییر رنگ داده (که به آن سیانوز گفته می‌شود) که این مورد مخصوصاً در لب‌ها و ناخن‌ها قابل مشاهده است.
عوارض
کودکان مبتلا به برونشیولیت در خطر ابتلا به آسم در مراحل بعدی زندگی خود قرار دارند. هنوز به درستی مشخص نیست که آیا این بیماری سبب تحریک و فعال شدن آسم شده و یا کودکانی که به آسم مبتلا می‌شوند در دوران نوزادی نسبت به برونشیولیت آسیب‌پذیری بیشتری داشته‌اند. محققان هم چنان در حال مطالعه بر روی رابطه‌ی بین برونشیولیت و ابتلا به آسم می‌باشند.
سرایت بیماری
عفونت‌هایی که سبب ایجاد برونشیولیت می‌شوند واگیردار هستند. میکروب‌ها می‌توانند در قطرات ریز خارج شده از بینی و دهان شخص آلوده منتقل شوند و درنتیجه این بیماری از راه هوا و از طریق سرفه، عطسه و خنده واگیردار است. همچنین ممکن است این میکروب‌ها بر روی اشیای استفاده شده توسط شخص آلوده نیز وجود داشته باشند مثل دستمال و یا اسباب‌بازی‌ها. نوزادانی که در مراکز مراقبت از کودکان نگهداری می‌شوند در خطر بسیار بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های ایجاد کننده‌ی برونشیولیت قرار دارند چراکه آن‌ها در تماس نزدیک با تعداد زیادی از کودکان دیگر قرار دارند.
درمان
درمان حرفه‌ای
خوشبختانه اکثر موارد برونشیولیت خفیف بوده و نیازی به درمان حرفه‌ای و خاص ندارند. آنتی بیوتیک ها در درمان این بیماری اثری ندارند چراکه برونشیولیت توسط عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود و آنتی بیوتیک ها تنها توان مقابله با باکتری‌ها را دارند. در برخی از موارد ممکن است از داروهای مخصوص برای کمک به باز کردن راه‌های هوایی کودک استفاده شود. نوزادانی که در تنفس دچار مشکل هستند، بدن آن‌ها دچار کم‌آبی شده و یا بسیار خسته به نظر می‌رسند باید توسط پزشک معاینه شوند. آن‌هایی که به‌طور شدید یا متوسط بیمار هستند باید در بیمارستان بستری شده، به‌دقت تحت نظر گرفته شوند و به آن‌ها مایعات و اکسیژن مرطوب داده شود. به‌ندرت در موارد بسیار شدید بیماری، برخی از کودکان باید برای تنفس از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کنند تا زمانی که علائم آن‌ها رو به بهبودی برود.
درمان خانگی
بهترین درمان برای اکثر کودکان، استراحت و مقادیر زیاد مایعات است. اطمینان از نوشیدن مقادیر زیاد آب توسط کودکان ممکن است دشوار باشد چراکه نوزادان مبتلا به برونشیولیت احتمالاً این کار را انجام نخواهند داد. مایعات باید در مقادیر کم و به‌طور مکرر به این نوزادان داده شود. هوای داخل اتاق به‌خصوص در فصل زمستان می‌تواند راه‌های هوایی را خشک کرده و باعث چسبندگی بیشتر مخاط شود. برخی از والدین در اتاق کودک خود دستگاه بخور سرد و یا مرطوب‌کننده می‌گذارند تا به شل شدن مخاط داخل راه‌های هوایی و تسکین سرفه‌ها و گرفتگی کمک کنند. اگر از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنید به‌صورت روزانه آن را با مایع سفیدکننده خانگی تمیز کنید تا از تجمع جرم در آن جلوگیری شود. از مصرف دستگاه‌های بخور و رطوبت ساز با بخار خودداری کنید چراکه خطرناک بوده و ممکن است سبب سوختگی شوند. برای از بین بردن گرفتگی بینی از سرنگ حبابی و قطره‌ی بینی آب‌نمک استفاده کنید. انجام این کار قبل از غذا خوردن و خوابیدن بسیار مؤثر است. در برخی از مواقع، نگه داشتن کودک در موقعیت نیمه ایستاده می‌تواند مشکلات تنفسی را تسکین دهد. از استامینوفن برای کاهش تب و راحتی بیشتر کودک استفاده می‌شود. در مصرف دوز مناسب دارو بسته به وزن کودک خود دقت کنید.
پیشگیری
بهترین راه برای جلوگیری از سرایت ویروس‌هایی که می‌توانند برونشیولیت را ایجاد کنند، شستشوی مکرر و صحیح دست‌هاست. دور نگه داشتن نوزاد از افراد دیگری که سرماخورده و یا سرفه می‌کنند نیز مفید است. کودکانی که در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند نسبت به کودکان دیگر در خطر بیشتری برای ابتلا به برونشیولیت شدید قرار دارند. بنابراین محافظت از کودکان در مقابل دود سیگار اهمیت زیادی دارد. هنوز واکسنی برای پیشگیری از برونشیولیت تولید نشده است ولی می‌توان از برخی داروها برای کاهش شدت بیماری استفاده کرد. استفاده از این داروها تنها برای نوزادانی که در خطر زیاد برای ابتلا به برونشیولیت شدید قرار دارند مانند نوزادان نارس و یا نوزادان مبتلا به بیماری‌های مزمن قلبی و ریوی توصیه می‌شود. این داروها حاوی آنتی‌بادی‌هایی علیه ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV) بوده و به‌طور ماهیانه در فصل اوج شیوع این ویروس به فرد تزریق می‌شوند.
