آنافیلاکسی(واکنش حساسیت شدید):علل،علائم و درمان
کودکان مبتلا به آلرژی شدید ممکن است در معرض خطر واکنش حساسیت شدید و ناگهانی به نام آنافیلاکسی باشند. این واکنش می‌تواند ترسناک و خطرناک باشد. کودک ممکن است احساس کند که راه گلویش بسته شده است یا ممکن است غش کند اما خبر خوب این است که در صورت درمان صحیح، آنافیلاکسی را می‌توان کنترل کرد. آنافیلاکسی بیماری شایعی نیست، اما برخی از کودکان مبتلا به آلرژی بیشتر در معرض خطر هستند. بنابراین اگر فرزند شما حساسیت داشته باشد، مهم است که در مورد آن بدانید و آماده باشید.
علل شایع آنافیلاکسی
- غذاها: مهم‌ترین آلرژی‌های غذایی عبارت‌اند از تخم‌مرغ، شیر، بادام‌زمینی، آجیل‌ها، سویا، گندم، ماهی و صدف. شایع‌ترین آلرژی غذایی در نوزادان و کودکان تخم‌مرغ، شیر، بادام‌زمینی، آجیل‌ها، سویا و گندم است.
- نیش حشرات ازجمله زنبورها و مورچه‌های آتشی.
- لاستیک خام که در چیزهایی مانند بادکنک، نوارهای لاستیکی، دستکش‌های بیمارستان یافت می‌شود.
- داروها به‌ویژه پنی‌سیلین، داروهای سولفا، انسولین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن.
علائم آنافیلاکسی
همانند سایر آلرژی‌ها، آنافیلاکسی در هر یک از این چهار سیستم بدن می‌تواند علائم ایجاد کند:
- پوست
- دستگاه گوارش
- دستگاه تنفسی
- سیستم قلبی عروقی
واکنش آلرژیک اگر در دو یا چند مورد از سیستم‌های ذکرشده اتفاق بیافتد، به‌عنوان مثال کهیر روی پوست همراه با درد معده، ممکن است یک مورد اورژانس پزشکی باشد. شایع‌ترین نشانه‌های آنافیلاکسی که ممکن است پس از قرار گرفتن در معرض آلرژی به وجود بیاید عبارت‌اند از:
- دشواری تنفس
- گرفتگی گلو و یا احساس بسته شدن راه گلو و سایر مسیرهای تنفسی
- گرفتگی صدا و مشکل در صحبت کردن
- خس‌خس سینه
- گرفتگی بینی یا سرفه
- حالت تهوع، شکم‌درد و یا استفراغ
- ضربان سریع قلب
- خارش، قرمزی یا تورم پوست
آنافیلاکسی (واکنش حساسیت شدید) چقدر در کودکان شایع است؟
واکنش حساسیت شدید در نوزادان و کودکان نادر است. احتمال واکنش‌هایی با شدت کمتر ازجمله راش براثر گزیدگی (کهیر) یا خارش دهان یا لب‌ها بیشتر است. بااین‌حال، آلرژی‌ها غیرقابل پیش‌بینی هستند و بعضی از کودکان که واکنش خفیف نشان داده‌اند ممکن است نشانه‌هایی جدی مانند مشکلات تنفسی داشته باشند. اگر کودک قبلاً هم واکنش‌های جدی‌تر داشته است یا مبتلا به آسم است، بیشتر در معرض آنافیلاکسی قرار می‌گیرد. بااین‌حال اگر فرزند شما فقط یک واکنش شدید داشته است، هشت درصد احتمال دارد که این اتفاق دوباره در همان سال بیفتد. بقیه افراد می‌توانند مطمئن باشند که شوک آنافیلاکسی بسیار نادر است.
درمان
آنافیلاکسی نیاز به درمان فوری دارد. این واکنش حساسیت شدید می‌تواند خیلی سریع شدیدتر شود، به همین دلیل است که پزشکان معمولاً از افرادی که دارای آلرژی شدید هستند می‌خواهند دارویی به نام اپی نفرین را همیشه همراه خود داشته باشند. اپی نفرین وارد جریان خون می‌شود و به‌سرعت در برابر علائم آلرژی شدید اثر می‌کند،برای مثال تورم را کاهش می‌دهد و فشارخون را افزایش می‌دهد.
اپی نفرین به عنوان به صورت تزریقی مصرف می‌شود و اصلاً چیز ترسناکی نیست و سرنگ و سوزن بزرگی ندارد. در عوض، پزشکان تزریق کننده‌های خودکار به‌اندازه یک قلم بزرگ را برای والدین و بچه‌های بزرگ‌تر در نظر گرفته‌اند تا همیشه با خود داشته باشند. اگر برای فرزند شما اپی نفرین تجویز شود، پزشک به شما نحوه استفاده از آن را نشان می‌دهد. پزشک همچنین ممکن است توصیه کند که فرزندتان آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه نیز همراه داشته باشد اما آن‌ها به‌تنهایی کار نخواهند کرد. آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه به هیچ‌وجه به عنوان جایگزین برای اپی نفرین در واکنش‌های حساسیتی شدید به حساب نمی‌آیند.
اگر کودک شما واکنش حساسیت شدید داشته باشد چه باید بکنید؟
اگر کودک شما علائمی واکنش آلرژیک شدید را نشان می‌دهد:
- مرحله 1: فوراً از تزریق کننده اتوماتیک استفاده کنید. هنگام شوک آنافیلاکسی زمان بسیار اهمیت دارد. اگر با فرزندتان تنها هستید، ابتدا این دارو را به او تزریق کنید و سپس با آمبولانس تماس بگیرید. اگر با فرزندتان تنها نیستید درحالی‌که یک نفر دارو را به او تزریق می‌کند فرد دیگری باید آمبولانس را خبر کند.
- مرحله 2: در اورژانس در صورت لزوم از درمان‌های اضافی استفاده می‌شود. همچنین کودک شما نیاز دارد حداقل 4 ساعت تحت نظارت پزشکی باشد زیرا حتی اگر به نظر برسد بدترین مرحله رد شده است اما موج دوم شوک (به نام واکنش دوفازی) اغلب اتفاق می‌افتد.
آلرژی شدید می‌تواند هشداردهنده باشد اما به لطف آگاهی‌های بیشتر و در دسترس بودن اپی نفرین آن‌ها اکنون بسیار آسان‌تر از قبل تشخیص و درمان می‌شوند. همچنین اطمینان حاصل کنید که معلمان یا مربیان و پرستار کودک درباره حساسیت و آنچه در شرایط اضطراری باید انجام شود، می‌دانند.
پیشگیری
بهترین راه محافظت از کودک آگاه بودن به خطرات آنافیلاکسی و جلوگیری از ایجاد هرگونه علتی است که باعث واکنش شدید آلرژیک کودک می‌شود. پزشک شما توصیه‌های خاصی برای آلرژی کودک شما ارائه خواهد داد.
- غذا: برچسب مواد تشکیل‌دهنده خوراکی‌ها را به‌دقت بخوانید و در رستوران یا خانه‌ی دوستان نیز از مواد غذایی استفاده‌شده در غذا سؤال کنید.
- نیش یا گاز حشرات: سعی کنید مکان‌های بدون حشرات را برای بازی کودک خود پیدا کنید و اجازه ندهید در اطراف پابرهنه را برود. اغلب بچه‌ها زمانی که روی حشره پا می‌گذارند نیش‌زده می‌شوند بااین‌حال، واکنش شدید به سم حشرات در کودکان کوچک‌تر بسیار نادر است.
- آماده باشید: تزریق کننده آدرنالین اتوماتیک فرزندتان را همیشه همراه خود داشته باشید. ممکن است توصیه شود که بیش از یک تزریق کننده حمل کنید. اطمینان حاصل کنید که یک کیت اضافی در کیف یا جیب شما وجود دارد، اما آن را در ماشین نگذارید زیرا آدرنالین نمی‌تواند در دمای بالا مقاومت کند. مدرسه، کودکستان یا پرستار کودک نیز باید کیت را داشته باشند و بدانند چگونه از آن استفاده کنند.
- تاریخ انقضا تزریق کننده آدرنالین را به‌طور مرتب بررسی کنید زیرا عمر مفید اکثر آن‌ها حدود 18 ماه است. شما همچنین می‌توانید یک دستبند پزشکی هشدار به فرزند خود بدهید که شرایط او را در شرایط اضطراری توضیح دهد.
- به‌سرعت عمل کنید: حتی اگر مطمئن نیستید که واکنش آنافیلاکسی باشد منتظر ظاهر شدن علائم کامل نباشید. تزریق را بلافاصله انجام دهید زیرا می‌تواند زندگی کودک شما را نجات دهد. حتی اگر فرزند شما به سرعت با این درمان بهبود یافت و به نظر رسید به حالت عادی بازگشته است بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. کودک شما به هر حال باید معاینه شود و واکنش در سوابق او ثبت شود.
