سندرم دیسترس تنفسی (آر.دی.اس ) (سندرم زجر تنفسی) نوزاد و درمان آن

سندرم دیسترس تنفسی حاد یا ARDS وضعیتی است که در آن مقادیر مضر مایع در ریه‌های کودک جمع می‌شود و تنفس را مختل می‌کند. وجود این مایعات، مقدار اکسیژنی که وارد جریان خون کودک می‌شود و به اندام‌های کودک می‌رسد، را کاهش می‌دهند. سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) تهدید کننده زندگی نوزاد است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) چیست؟

سندرم دیسترس تنفسی (RDS) یک وضعیت جدی تهدید کننده سلامتی است که معمولاً نوزادان تازه متولد شده، به ویژه نوزادان نارس را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بسیاری از نوزادانی که زودتر از هفته ۳۴ بارداری به دنیا می‌آیند دچار این عارضه می‌شوند که بر تنفس نوزاد تأثیر می‌گذارد. اکثر نوزادان مبتلا به RDS برای تنفس صحیح در چند روز اول زندگی (گاهی اوقات هفته‌ها) به کمک بیشتری نیاز دارند. علائم و شرایط بیماری با اسامی مختلف معرفی می‌شود اما علل بروز آن‌ها متفاوت است هر چند که نشانه‌های بیماری اکثراً مشابه است.

سندرم دیسترس تنفسی در نوزادان نارس چیست؟

سندرم دیسترس تنفسی (RDS) یک مشکل شایع در نوزادان نارس است. این سندرم باعث می‌شود که نوزادان به اکسیژن اضافی و کمک به تنفس نیاز داشته باشند. دوره بیماری با سندرم دیسترس تنفسی (RDS) به موارد زیر بستگی دارد:

• اندازه و سن بارداری مادر
• چقدر بیماری کودک جدی است.
• آیا کودک عفونت دارد.
• آیا کودک یک نقص قلبی به نام مجرای شریانی باز (PDA)) دارد یا خیر.
• آیا کودک به دستگاهی برای کمک به تنفس نیاز دارد (تهویه).

سندرم دیسترس تنفسی  (RDS)معمولاً در ۲ تا ۳ روز اول بدتر می‌شود. سپس با درمان بهتر می‌شود.

علائم سندرم دسترس تنفسی

درحالی‌ که هر کودک ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد، برخی از شایع‌ترین نشانه‌های سندرم زجر تنفسی عبارت‌اند از:

• سیانوز و تغییر رنگ پوست نوزاد و غشاهای مخاظی( از صورتی متمایل به آبی)
• آپنه نوزادی ( وقفه تنفسی در نوزاد)
• ناله و خرخر مداوم نوزاد
• کاهش خروج ادرار
• تنفس سریع و سطحی نوزاد
• پهن شدن بینی ناشی از تنفس مشکل دار
• تنگی نفس
• خس خس سینه نوزاد موقع نفس کشیدن
• حرکت غیر عادی قفسه سینه موقع تنفس

علت‌های سندرم دیسترس تنفسی در نوزادان:

1. آسیب به ریه‌ها ناشی از تنفس مکرر با اکسیژن بالا
2. عفونت‌های ریه
3. آسپیراسیون مواد خارجی به ریه‌ها
4. آسیب به ریه‌ها ناشی از فعالیت‌های جراحی
5. عوامل خارجی مانند مواد سمی

درمان دیسترس تنفسی

اکسیژن درمانی

برای این که رنگ نوزادان مبتلا به سندرم زجر تنفسی صورتی بماند، نوزاد به اکسیژن بیشتری نیاز خواهد داشت که آن را از یکی از روش‌های زیر دریافت می‌کند:

• اکسیژن مکمل(مقدار بیشتر اکسیژن)
• قرار دادن هود(کلاهک)پلاستیکی روی قفسه سینه و سر نوزاد
• با استفاده از کانولای بینی(لوله کوچکی که در بینی قرار داده می‌شود و اکسیژن را وارد بینی می‌کند.)

لوله تنفسی که داخل نای جنین قرار داده می‌شود. این روش انتوباسیون یا لوله گذاری نام دارد. استفاده از لوله تنفسی در صورتی ضرورت می‌یابد که نوزاد خودش نتواند به خوبی نفس بکشد. نوزاد از طریق لوله تنفسی به ونتیلاتور متصل می‌شود، تا تنفسش آسان‌تر شود. اگر علائم شدیدتر باشد، نوزاد به دستگاه تنفس مصنوعی متصل می‌شود تا دستگاه به تنفس‌اش کمک کند یا عمل تنفس را برای نوزاد انجام دهد. این درمان‌ها غالباً بلافاصله پس از تولد در بخش زایمان و قبل از انتقال به بخش نوزادان شروع می‌شود.

• دستگاه فشار جریان هوای مثبت دائمی(CPAP)

دستگاه مکانیکی تنفسی جریان هوای مداوم یا اکسیژن را وارد مجراهای عبور هوا می‌کند تا گذرگاه‌های هوای ظریف داخل ریه‌ها را باز نگه دارد.

درمان با سورفکتانت

این روش اگر ظرف شش ساعت نخست پس از تولد انجام شود، موثرترین درمان سندرم زجر تنفسی خواهد بود. جایگزینی سورفاکتانت شدت سندرم دیسترس تنفسی را کاهش می‌دهد. سورفکتانت گاهی به عنوان درمان پیشگیرانه به نوزادانی داده می‌شود که احتمال بروز دیسترس تنفسی در آن‌ها بسیار بالا است. سورفاکتانت در بقیه موارد روشی نجات دهنده است. دارو به صورت پودر با آب استریل مخلوط می‌شود و از راه لوله تنفسی (ET) به نوزاد داده می‌شود. سورفاکتانت معولاً در چند دوز به نوزاد داده می‌شود.

لوله‌گذاری در رگ

نوزاد از راه لوله متصل به یکی از سیاهرگ‌ها علاوه بر مایعات، مواد مغذی نیز دریافت می‌کند. برخی نوزادان مبتلا به زجر تنفسی فقط تا چند روز برای تنفس به کمک نیاز دارند، حال آن که بقیه نوزادان، معمولاً نوزادان بسیار نارس، تا چند هفته یا حتی چند ماه به کمک نیاز دارند. نوزادان نارس غالباً به دلیل مشکلات متعدد باید در بیمارستان بستری شوند، اما معولاً پس از رسیدن به موعد مقرر بارداری وضعیت مساعدی می‌یابند و مرخص می‌شوند. درهر حال مدت زمان بستری شدن نوزاد تا حد زیادی به زمان متولد شدن وی و میزان نارس بودن‌اش بستگی دارد.

درمان با دستگاه ونتیلاتور

همچنین ممکن است برای پشتیبانی مستقل از تنفس نوزاد کودک به دستگاه ونتیلاتور متصل شود. از دستگاه ونتیلاتور یک لوله تنفسی وارد مجرای هوایی نوزاد می‌شود. پس‌ازآن دستگاه به نوزاد کمک می‌کند تا تنفس راحت‌تری داشته باشد. کم تهاجمی‌ترین فرایند پشتیبانی از تنفس نوزاد به کمک دستگاه تنفس مصنوعی فشار مثبت از طریق بینی انجام می‌شود. به کمک این دستگاه و از طریق ماسک کوچک اکسیژن، تنفس نوزاد از طریق بینی کنترل می‌شود.

با توجه به جدیت وضعیت سندرم دیسترس تنفسی در نوزادان، اهمیت شناسایی زودرس علایم و شروع درمان مناسب تا بهبودی و جلوگیری از عوارض جانبی بیشتر آن بیش از پیش مشخص است. از این رو، همواره توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر گونه علامت مشکوک در نوزاد، به پزشک مراجعه کنید.