علت و درمان گوش درد و عفونت گوش در نوزادان و کودکان
عفونت گوش در کودکان زمانی ایجاد می‌شود که گوش میانی (بین قسمت بیرونی گوش و داخلی‌ترین قسمت آن) به دلیل تجمع مایع مسدود شده و دچار عفونت و التهاب می‌شود. این التهاب باعث قرمزی و تحدب پرده گوش شده که آن را دردناک کرده و غالباً با تب همراه است. پس از سرماخوردگی معمولی، عفونت گوش یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی است. بیشتر کودکان تا سن سالگی حداقل یک مرتبه دچار عفونت گوش می‌شوند.
علل گوش درد کودکان
عفونت گوش میانی معمولاً همراه با عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی یا رشد باکتری‌های ناسالم اتفاق می‌افتد. در برخی موارد گوش ملتهب شده و مایعات پشت پرده گوش جمع می‌شود. در برخی دیگر از موارد، شیپور استاس (مسیر باریکی که گوش میانی را به پشت بینی وصل می‌کند) متورم می‌شود.
به دلایل متعدد کوکان مستعد ابتلا به هر دوی این عوارض هستند. مسیر داخل گوش آنها باریک‌تر، کوتاه‌تر و افقی‌تر از مسیر گوش بزرگسالان است. از آنجا که میکروب‌ها می‌توانند به راحتی در گوش میانی جمع شوند بنابراین باعث تجمع مایع در این قسمت از گوش می‌شوند. چون کودکان هنوز در حال رشد هستند سیستم ایمنی بدن آنها نیز ضعیف است. زمانی که عفونت ایجاد شده و در گوش باقی بماند، بدن کودک به سختی می‌تواند با این عفونت بجنگد.
علائم
درد گوش اولین علامت مشخص این بیماری است. ممکن است کودک به شما بگوید که در ناحیه گوش دچار ناراحتی شده است. اگر کودک نوپای شما هنوز نمی‌تواند حرف بزند و بداخلاقی و بهانه‌گیری کرده و گوش خود را می‌کشد احتمال دارد که به عفونت گوش مبتلا شده باشد. سرماخوردگی یا عفونت‌های سینوسی یکی دیگر از علائم عفونت گوش است. ممکن است در این حالت کودک دچار تب شده یا تب نداشته باشد.
همچنین در صورت ابتلا به عفونت گوش، ممکن است علائم زیر در گوش کودک شما دیده شود:
- کم‌اشتهایی: در صورت ابتلا به عفونت گوش، عمل جویدن و بلعیدن برای کودک با درد همراه خواهد بود و به همین دلیل کودک کم‌اشتها می‌شود.
- اختلالات خواب: با دراز کشیدن روی گوشی که دچار عفونت شده است بیشتر دچار درد می‌شود.
- اسهال و استفراغ: مشکلاتی که باعث عفونت گوش می‌شوند ممکن است بر دستگاه گوارش هم تأثیر گذارند.
- از گوش مایعات زرد یا سفید تراوش می‌کند. این یک علامت نادر در کودکان است اما مطمئناً یک علامت عفونت است. این عارضه می‌تواند نشانه‌ای از سوراخ شدن پرده گوش باشد. (نگران نباشید، این مشکل پس از بهبودی عفونت گوش برطرف می‌شود.)
- بوی بد: ممکن است شما احساس کنید که گوش کودک بوی بدی می‌دهد.
- اختلالات شنوایی: تجمع مایعات در گوش میانی می‌تواند در شنوایی اختلال ایجاد کند.
- گریه بیش از حد
- عصبی بودن و تحریک‌پذیری کودک
- سرگیجه کودکان (کودک نوپای شما ممکن است دچار تلوتلو خوردن بیش از حد شده یا به این طرف و آن طرف بخورد.)
- تحریک‌پذیری کودک در حالت درازکشیده، در هنگام جویدن یا مکیدن انگشت (همه این حرکات ممکن است باعث تغییرات فشار دردناک در گوش میانی شود.)
- داخل و اطراف گوش پوسته‌پوسته شود.
عواملی که احتمال ابتلا به عفونت گوش را افزایش می‌دهند
برخی نوزادان و کودکان نوپا ممکن است مستعد ابتلا به عفونت مزمن گوش شوند. در حالی که بیشتر متخصصین علت ابتلای کودکان به عفونت‌های گوش را در برخی از کودکان نمی‌دانند اما برخی عوامل و فاکتورها احتمال ابتلا به عفونت‌های گوش را در کودکان افزایش می‌دهند که برخی از آنها عبارتند از:
- سابقه ابتلا به عفونت‌های گوش در خانواده
- زندگی با افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند.
- شیر دادن به کودک با شیشه شیر در حالتی که کودک خوابیده است (متخصصین بر این باورند که این نوع شیر خوردن ممکن است باعث جریان یافتن مایع در گوش میانی و در نتیجه ابتلا به عفونت شود، حرکات مکیدن در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند باعث ابتلا به این مشکل نمی‌شود)
تشخیص
پزشکان با معاینه پرده گوش (غشای تمپان) به وسیله چراغ مخصوصی به نام اتوسکوپ می‌توانند ابتلا به عفونت گوش را تشخیص دهند. پزشکان، مایعات درون گوش میانی، رنگ و موقعیت پرده گوش و فشار داخل گوش میانی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
اقدامات درمانی
اگر کودک شما خیلی احساس ناراحتی نمی‌کند و تب بالایی ندارد، پزشک 24 تا 48 ساعت (1 تا 2 روز) صبر می‌کند تا ببیند که آیا عفونت گوش خودبه‌خود خوب می‌شود یا نه. اگر کودک بهبود نیافت یا بیماری او تشدید شد باید دوباره به پزشک مراجعه کنید.
دارو درمانی
- ممکن است پزشک در موارد زیر برای کودک مصرف آنتی‌بیوتیک را تجویز نماید:
- اگر کودک شما تب متوسط تا شدیدی (بیش از 39 درجه) داشت.
- کودک درد شدیدی داشت.
- اگر بیماری پس از 48 ساعت بهبود نیافت
- اگر در کانال گوش مایعات تازه دیده شد.
- برای یک عفونت ساده گوش به کودکان 6 ماهه تا 2 ساله معمولاً به مدت 10 روز آنتی‌بیوتیک داده می‌شود. کودکان بیش از 2 سال باید به مدت 5 روز آنتی‌بیوتیک مصرف کنند.
- همچنین ممکن است پزشک برای کاهش درد، استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز نماید. ایبوپروفن را فقط در صورتی که کودک شما به اندازه کافی مایعات می‌نوشد به او بدهید. به کودکان زیر 6 ماه بدون مشورت با پزشک ایبوپروفن ندهید.
- به کودکان زیر 6 سال بدون مشورت با پزشک داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک ندهید. تنها استثنائات در این مورد داروهای ضد تب مانند استامینوفن و ایبوپروفن هستند.
معمولاً کودکان یک روز پس از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک احساس بهبودی می‌کنند. پزشک ممکن است دوباره بخواهد کودک شما را معاینه کند، تا مطمئن شود که عفونت به طور کامل برطرف شده است. ممکن است مایعات به مدت چند هفته و بدون این که باعث ایجاد التهاب در گوش شوند در گوش میانی باقی بمانند.
درمان‌های خانگی
- از گرما (یا سرما) استفاده کنید. با گرما درمانی می‌توانید درد همراه با عفونت گوش را کاهش دهید (با استفاده از یک پد یا کمپرس گرم یا یک بطری آب گرم که به یک حوله پوشانده شده است). همچنین با سرما درمانی نیز می‌توان درد ناشی از عفونت گوش را کاهش داد (به شکل بسته یخی که در یک لباس یا پارچه پیچانده شده است یا به وسیله یک دستمال که در آب یخ قرار داده شده است)
- سر کودک را بالا نگه دارید. برای این کار می‌توانید از یک بالش در زیر سر کودک استفاده کنید تا درد او در هنگامی که خواب است کاهش یابد. به هر حال، شما نباید بالش یا هر چیز دیگری را بالای تشک کودک قرار دهید زیرا ممکن است باعث خفگی شود.
پیشگیری
عفونت گوش یک بیماری مسری و واگیردار نیست اما عفونت‌های دستگاه تنفسی که همراه با این بیماری به وجود می‌آید می‌تواند مسری باشد. در اینجا به برخی از نکات که می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها مؤثر باشد اشاره شده است:
- والدین و کودک باید دست‌های خود را به دقت و به طور مرتب بشورند. این یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از گسترش میکروب‌هایی است که می‌تواند باعث سرماخوردگی و در نتیجه عفونت گوش شود.
- ایمن‌سازی کودکان را به طور مرتب باید مورد توجه قرار دهید زیرا برخی از واکسن‌ها می‌توانند به پیشگیری از عفونت گوش کمک کنند.
- کودکان خود را در معرض دود ناشی از مصرف تنباکو و دخانیات قرار ندهید. تحقیقات نشان می‌دهد که کودکانی که والدین سیگاری دارند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به عفونت گوش و اختلالات شنوایی دیگر هستند.
چه مدت طول می‌کشد تا کودک بهبود یابد؟
نحوه تغذیه کودک در مدت کوتاهی پس از شروع درمان بهبود می‌یابد. اگر پس از گذشت چند روز هنوز کودک شما بیمار بود باید با پزشک تماس بگیرید. ممکن است کودک به آنتی‌بیوتیک دیگری نیاز داشته باشد. زمانی که عفونت برطرف شد، مایعات داخل گوش میانی باقی می‌ماند که پس از 3 تا 6 هفته از بین می‌رود.
