صرع در کودکان: علل،علائم و درمان
صرع در کودکان بیماری مغزی است که کودک را مستعد به تشنج می‌کند. تشنج ناشی از جریان الکتریکی غیرطبیعی در مغز است به این معنی که برخی از قسمت‌های مغز دچار تخلیه الکتریکی ناگهانی می‌شوند و بسیاری از سیگنال‌های الکتریکی را خاموش می‌کنند.
صرع حدود 1 درصد کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و سومین اختلال شایع مغز است. علت صرع گاهی ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای، آسیب یا اختلال رشد مغز هست اما اغلب ناگهانی و بدون دلیل ظاهر می‌شود. اگر کودک دو یا چند تشنج غیرقابل تشخیص و بدون دلیل داشته باشد، به این معنی که هیچ عامل قابل تشخیص برای تشنج مانند تب وجود نداشته باشد، کودک ممکن است دچار صرع باشد.
حدود دو سوم از کودکان مبتلا به صرع در دوره نوجوانی تشنجشان شدیدتر می‌شود با این حال توجه والدین به فرزندشان در داشتن شیوه سالم زندگی و اطمینان از چکاپ‌های پزشکی منظم اهمیت دارد.
علل صرع در کودکان
برخی افراد مشکل خاص مغزی دارند که باعث تشنج می‌شود. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شوند:
- بیماری‌های عفونی مانند مننژیت یا آنسفالی
- ناهنجاری مغزی در دوران بارداری
- ضربه به مغز (از جمله کمبود اکسیژن) به علت حادثه قبل بعد یا در طول تولد یا بعد از آن در دوران کودکی
- اختلالات متابولیسمی (عدم تعادل شیمیایی در مغز)
- تومورهای مغزی
- نارسایی رگ‌های خونی
- سکته مغزی
- مشکلات ژنتیکی
بیش از نیمی از موارد صرع در کودکان ایدوپاتیک هستند به این معنی که علت روشن و غیرقابل مشاهده در مغز وجود ندارد. همچنین در اغلب موارد سابقه صرع در خانواده این کودکان وجود دارد بنابراین کودکانی که یکی از والدینشان یا دیگر اعضای نزدیک خانواده مبتلا به صرع هستند بیشتر احتمال دارد که آن‌ها نیز به صرع مبتلا باشند. محققان در حال مطالعه‌ی نقش ژن‌ها در این نوع از بیماری صرع هستند.
علائم و نشانه‌ها
- از بین رفتن هوشیاری، گیجی، از دست دادن حافظه، بی‌حوصلگی یا عدم پاسخ
- سقوط ناگهانی، دست و پا زدن شدید و مکرر
- حرکات غیرمعمول مانند تکان دادن سر یا چشمک زدن سریع
- دل درد ناگهانی هنگام گیجی و خواب‌آلودگی
- خواب‌آلودگی و زودرنجی غیرعادی هنگام بیداری
- شکایات مکرر نسبت به صداها، طعم‌ها و بوها
- ترس یا خشم ناگهانی و مکرر
- دست‌وپا زدن مکرر و شدید توسط نوزادان در حالت نشسته
- گره کردن بازوها زمانی که به پشت دراز کشیده‌اند
در طول تشنج
در طی تشنج حفظ آرامش و حفظ امنیت فرزندتان بسیار مهم است. مطمئن شوید که:
- کودک دور از مبلمان، پله‌ها، رادیاتورها یا دیگر اشیاء نوک‌تیز دراز کشیده است.
- چیزی نرم زیر سر او قرار دهید.
- فرزندتان را به سمت راست بچرخانید تا مایع از دهانش بیرون بیاید.
- هرگز دردهان کودک چیزی قرار ندهید یا سعی نکنید دهانش را ببندید.
بهترین کار این است که به فواصل بین تشنج‌ها توجه داشته باشید، بدانید هنگام تشنج چه اتفاقی می‌افتد و چه مدت طول می‌کشد و این موارد به پزشک خود گزارش دهید. هنگامی‌که تشنج تمام می‌شود نشانه‌های سردرگمی یا مراحل بعد از تشنج را نیز تحت نظر قرار دهید. ممکن است کودک بخواهد بخوابد که هیچ مشکلی ندارد و نباید مانع شوید. از داروهای اضافی فقط با اجازه و نسخه پزشک استفاده کنید. کودکان مبتلا به تشنج نسبی ممکن است در طول یا پس از تشنج دچار ترس یا گیجی شوند. به فرزندتان آرامش دهید و را مطمئن کنید که کنارش هستید و جای نگرانی نیست.
عوارض
صرع می‌تواند تأثیر عمیقی بر زندگی کودک داشته باشد. ممکن است بعضی از کودکان هنگام تشنج بر زمین بیفتند و آسیب ببینند و صرع می‌تواند فرزند شما را خسته کند. فعالیت مغزی غیرطبیعی که در طی تشنج رخ می‌دهد گاهی اوقات باعث آسیب به مغز می‌شود. بنابراین تشنج و صرع در کودکان نگرانی ویژه‌ای است زیرا مغز کودکان در حال رشد و تغییر است.
صرع گاهی اوقات می‌تواند تغییراتی در رفتار و شخصیت ایجاد کند یا منجر به مشکلات عصبی، اختلالات یادگیری یا افسردگی و اضطراب شود. شناسایی انواع این مشکلات و مداخله زودهنگام از جنبه‌های مهم مراقبت کودک مبتلا به صرع است.
تشخیص
پزشک سابقه پزشکی بیمار را می‌گیرد و کودک شما را برای یافتن نشانه‌هایی از مشکلات مغزی یا سیستم عصبی معاینه می‌کند. اگر پزشک مشکوک به صرع باشد تست‌هایی را برای اطمینان از تشخیص تجویز می‌کند که ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- نوار مغز
- ام آرآی
- سی‌تی‌اسکن
درمان صرع در گودکان
درمان صرع معمولاً با دارو شروع می‌شود. با این‌حال، مهم است که به یاد داشته باشید که صرع اختلال پیچیده‌ای است و در هر کودک متفاوت است. همه‌ی كودكان به درمان مشابه پاسخ نمی‌دهند بنابراین هیچ‌کدام از درمان‌ها "درمان درست" نیست.
داروهای پیشگیری از تشنج
بسیاری از داروهای پیشگیری از تشنج وجود دارد که با نام‌های داروهای ضد صرع (داروهای ضدالتهاب) یا داروهای ضد تشنج در بازار موجود هستند و داروهای جدید نیز در حال توسعه هستند با این حال، گاهی اوقات پیدا کردن بهترین دارو برای یک کودک طول می‌کشد.
این داروها حساسیت مغز برای ایجاد تشنج را تغییر نمی‌دهد. آن‌ها تنها علائم صرع را با کاهش تعداد تشنج‌ها درمان می‌کنند. دارو تا زمانی که به میزان مشخصی در بدن نرسند به درستی کار نمی‌کنند و این سطح باید حفظ شود. به همین دلیل بسیار مهم است که دستورالعمل‌های خاص پزشک را دنبال کنید.
رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی بسیار سخت است که کمک می‌کند تشنج در برخی از کودکان مبتلا به صرع متوقف یا کنترل شود. هر چیزی و هر مقداری که کودک می‌تواند بخورد باید دقیقاً شناخته و تنظیم شود. هر چیز کوچکی مانند یک بیسکوییت یا یک قطره خمیردندان می‌تواند رژیم غذایی را بی‌اثر کند. رژیم غذایی باید مانند دارو جدی گرفته شود و تحت نظارت باشد.
ازآنجایی‌که نظارت بر رژیم بسیار دشوار است اکثر پزشکان رژیم غذایی را زمانی توصیه می‌کنند که کودک حداقل دو مورد از داروهای صرع را بدون موفقیت مصرف کرده باشد. این کار نیاز به یک تلاش تیمی دارد که خانواده، پزشکان، متخصص تغذیه و خود کودک (هنگامی‌که به‌قدر کافی بزرگ شد) باید با هم کار کنند.
درمان‌های دیگر
اگر فرزند شما پس از تجویز دارو دوم یا سوم هنوز تشنج داشته باشد، احتمال تأثیر داروهای دیگر به‌طور کامل کم است. در این مورد درمان‌های پیچیده‌تر ممکن است تجهیز شوند که شامل این موارد هستند:
- ترکیبی از چند دارو
- پیوند محرک عصبی واگال (یک دستگاه الکتریکی القایی که در قفسه سینه و گردن قرار می‌گیرد)
- در صورت امکان جراحی برای حذف بخش آسیب‌دیده مغز. در وضعیت مناسب عمل جراحی صرع می‌تواند بسیار مؤثر باشد و حتی ممکن است تشنج کودک را درمان کند، اما به‌طور کلی این جراحی بر روی کمتر از 10٪ از بیماران تشنجی و تنها پس از فرآیند غربالگری و ارزیابی گسترده انجام می‌شود.
